Theo Đông y nguyên nhân của những triệu chứng trên phần nhiều do khí hư. Khí hư không sinh huyết, không dẫn huyết đến các bộ phận cơ thể mà dẫn đến hoa mắt chóng mặt. Sau đây là một số bài thuốc cổ phương có tác dụng bổ khí theo 3 thể chứng thường gặp:
Nếu HAT hay hồi hộp ngủ mê, ăn kém, ngại hoạt động do tâm khí hư: Phép trị ôn bổ tâm tỳ khí: Tốt nhất dùng bài quy tỳ thang gia giảm gồm có: Nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục thần 14g, đương quy 16g, hoàng kỳ 12g táo nhân 10g, viễn chí 12g, long nhãn 12g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả, bá tử nhân 12g.
Tác dụng kiện tỳ dưỡng tâm, ích khí bổ huyết. Trị tâm tỳ hư, khí huyết hư thần kinh suy nhược, kém ăn, mất ngủ…
Bài (2) - bài sinh mạch tán gia giảm gồm có vị: Mạch môn 12g, ngũ vị 12g, nhân sâm 12g, hoàng tinh 16g, cam thảo, thục địa 20g, nhục quế 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Tác dụng bổ phế, ích khí dương âm sinh tân. Phối hợp đảng sâm hoàng tinh thăng áp. Bài này thích hợp huyết áp thấp tỳ hư vã mồ hôi.
Nếu HAT, mà ăn kém, đại tiện lỏng phân nát, tay lạnh do tỳ khí hư: Phép trị chủ yếu bổ tỳ khí. Tốt nhất nên dùng bài tứ quân tử gia giảm gồm có vị: Nhân sâm 14g, bạch truật 12g, càn khương 12g, nhục quế, cam thảo, đại táo.
Tác dụng ích khí kiện tỳ dưỡng vị, hoặc dùng bài phụ tử thang gia giảm gồm có: Phụ tử 8g, phục linh 14g, đảng sâm 16g, bạch truật 12g, bạch thược 12g, cam thảo 4g, đại táo 3 quả. Tác dụng ôn trung trợ dương, trị các chứng dương hư hàn thấp, đau nhức mạch trầm vi.
Nếu HAT lưng gối yếu mỏi, chân không ấm, ù tai, tiểu không tự, sinh lý yếu do thận khí hư: Phép trị chủ yếu bổ thận khí. Tốt nhất nên dùng bài thận khí hoàn gồm có vị: Thục địa 30g, hoài sơn 20g, đơn bì 14g, sơn thù14g, phục linh 12g, trạch tả 10g, nhục quế 6g, phụ tử 4g, cẩu kỷ, bá tử nhân 12g, ba kích 12g.
Tác dụng ôn bổ thận dương. Hoặc dùng bài hữu quy hoàn gia giảm gồm có: Thục địa 30g, hoài sơn 20g, sơn thù14g, cẩu kỷ 12g, đỗ trọng 12g, thổ ty tử 12g, phụ tử 8g, nhục quế 8g, đương quy 12g, lộc giác 10g. Sắc uống, tác dụng: Ôn thận tráng dương, bổ tinh huyết, trị các chứng thận dương hư…
Có thể nói trên đây là một số bài thuốc dược thiện bổ khí sinh huyết phòng trị chứng HAT rất hiệu quả. Qua thực tế lâm sàng cho thấy bệnh HAT có nhiều bệnh chứng tương đồng với chứng khí hư, khi điều trị bệnh HAT thì chứng khí hư cũng giảm, và ngược lại khi điều trị chứng khí hư thì bệnh HAT cũng giảm. Sử dụng bài thuốc trên có tác dụng chữa chứng khí hư là hỗ trợ điều trị HAT.
Lương y Phan Thị Thạnh - Hội Đông y TP Vũng Tàu
