Bệnh của người già gia tăng cả người trẻ
Có hơn 100 khớp lớn và nhỏ trong cơ thể con người chúng ta. Khi các tổn thương viêm xảy ra ở các khớp này và các mô xung quanh, chúng được gọi chung là viêm khớp thông thường. Chúng bao gồm viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm trùng, viêm khớp do gút…
Viêm khớp có thể do viêm, nhiễm trùng, chấn thương hoặc các yếu tố khác. Các đặc điểm lâm sàng chính là khớp đỏ, sưng, nóng, đau và rối loạn chức năng. Sự phát triển liên tục của các triệu chứng thậm chí có thể dẫn đến khuyết tật khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh xương khớp chiếm khoảng 35% dân số, 70% trong số đó là những người từ 50 – 70 tuổi. Những năm gần đây, bệnh xương khớp đang có xu hướng trẻ hóa, số người từ 27 – 30 tuổi mắc bệnh xương khớp ngày càng nhiều. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ người mắc bệnh cơ xương khớp cao trên thế giới.
Nhiều người cho rằng viêm khớp là bệnh lão khoa chỉ xảy ra khi đã lớn tuổi. Đây thực chất là một sai lầm. Viêm xương khớp thường xảy ra ở người trung niên và người già trên 50 tuổi, nhưng bệnh viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus ban đỏ hệ thống có thể xảy ra ở những người trẻ.
Viêm cột sống dính khớp dễ xảy ra ở nam giới trẻ tuổi từ 20-30. Chất lượng cuộc sống được cải thiện nên tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp do gút ngày càng tăng và có xu hướng trẻ hóa.
 |
Bệnh đau khớp của người già đang có xu hướng trẻ hóa - Ảnh BSCC |
Viêm khớp có phải do lạnh?
Mỗi khi trời lạnh hơn, mắt cá chân lại trở thành “tâm điểm” để cha mẹ nhắc nhở bạn. Câu chuyện thời thơ ấu là mỗi khi mắt cá chân bị hở ra, phụ huynh có thể nghiêm túc cảnh báo: Để chân lạnh cóng như thế, về già sẽ bị viêm khớp thì khổ.
Đặc biệt, nếu ở nhà có bệnh nhân viêm khớp thì mỗi khi thời tiết thay đổi, bạn không cần xem dự báo thời tiết mà chỉ cần hỏi người bệnh viêm khớp xem trời sẽ nóng hay lạnh, sẽ mưa hay nắng… Vậy bệnh viêm khớp có thực sự là do lạnh cóng không? Vì sao bệnh nhân viêm khớp có “siêu năng lực” dự đoán thời tiết?
Thực ra không. Tuổi tác, béo phì, di truyền trong gia đình, chấn thương khớp (như vận động viên), các bệnh mãn tính (như tiểu đường, bệnh gút)… đều là những yếu tố phổ biến gây ra viêm khớp, nhưng lạnh không nằm trong số đó.
Ví dụ, sự xuất hiện của bệnh viêm khớp dạng thấp có liên quan chặt chẽ đến nhiễm trùng liên cầu nhóm A và cơ chế bệnh sinh cụ thể vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Viêm khớp do gút là do sự lắng đọng của các vi tinh thể urat trong khớp, gây ra tình trạng viêm khớp.
Viêm khớp, cứng khớp chủ yếu xảy ra ở cột sống, liên quan đến cả yếu tố di truyền và yếu tố môi trường, chủ yếu xảy ra ở nam giới. Viêm khớp phản ứng là tình trạng viêm khớp do các yếu tố nhiễm trùng ngoài khớp như tổn thương đường ruột và đường tiết niệu.
Nguyên nhân gây ra bệnh viêm khớp dạng thấp vẫn chưa rõ ràng nhưng có thể là tình trạng viêm màng hoạt dịch mãn tính do nhiều yếu tố tự miễn dịch gây ra. Viêm xương khớp là phản ứng tự nhiên của khớp khi bị hao mòn và có liên quan chặt chẽ đến sự lão hóa của cơ thể con người.
Tuy nhiên, nếu bạn là một bệnh nhân viêm khớp, lạnh thực sự có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp. Thời tiết lạnh có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, làm giảm khả năng chịu đau và tuần hoàn máu kém có thể khiến bệnh nhân viêm khớp dễ bị đau hơn.
Mặc dù, lạnh sẽ không trực tiếp gây ra chứng viêm khớp, nhưng nó sẽ gây co cơ, cứng khớp, giảm lượng máu cung cấp cho khớp, giảm tiết dịch khớp và đau tạm thời. Tuy đây không phải là bệnh viêm khớp nhưng nó sẽ làm tăng gánh nặng cho khớp, làm tăng tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp. Vì vậy, việc giữ ấm là điều bạn nên làm khi trời trở lạnh.
 |
Khớp đau tăng khi trời lạnh - Ảnh BSCC |
Người bị viêm khớp thực sự có thể dự đoán được thời tiết?
Đó là sự thật. Một mặt, khi trời sắp mưa, áp suất không khí xung quanh thấp và độ ẩm cao. Chất lỏng trong tế bào người bình thường có thể tự thoát ra ngoài để thích ứng với sự thay đổi của thời tiết.
Tuy nhiên, do sự xuất hiện của bệnh tật, mô ở bệnh nhân viêm khớp, nó không thể thoát ra khỏi tế bào kịp thời khi thời tiết thay đổi, chất lỏng ở vùng bị bệnh khiến áp lực tế bào ở vùng bị bệnh cao hơn so với mô bình thường xung quanh, gây sưng và đau rõ rệt.
Mặt khác, khi nhiệt độ giảm xuống, độ nhớt của dịch khớp giữa các khớp ở bệnh nhân viêm khớp sẽ tăng lên. Từ đó ảnh hưởng đến cử động của khớp, thậm chí gây đau.
Ngoài ra, khi thời tiết thay đổi, các mao mạch và mô tại chỗ ở người bệnh viêm khớp cũng sẽ thay đổi, giải phóng các chất gây viêm, dẫn đến cảm giác đau nhức, sưng tấy.
Vì vậy, khi một bệnh nhân viêm khớp nói với bạn rằng: “Hôm nay tôi cảm thấy không khỏe lắm”, bạn nên chủ động mặc thêm quần áo hoặc mang theo ô.
Bệnh viêm khớp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Trong những năm gần đây, bệnh ngày càng trẻ hóa. Khi các triệu chứng như đỏ, sưng, nóng, đau và sưng mô xảy ra ở khớp, bạn phải cảnh giác với sự xuất hiện của bệnh viêm khớp và tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ.
Những người đã bị viêm khớp nên đặc biệt chú ý đến sự thay đổi thời tiết vào mùa thu đông, chú ý giữ ấm và đến bệnh viện để điều trị kịp thời nếu cần thiết.
BS Nguyễn Văn Thái (Viện Y học Phóng xạ và ung bướu quân đội)
