Sau cuộc hội đàm thoại vào tháng 11/2021 giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và tổng thống Joe Biden, quân đội hai nước đã liên lạc để thảo luận về khả năng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hội đàm với Hứa Kì Lượng (Xu Qiliang), Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương và Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa (Wei Fenghe).
“Đây là một trong những sự đồng thuận, đạt được trong hội nghị thượng đỉnh Tập-Biden,” một nhà quan sát nói. "Hai nhà lãnh đạo đã ra lệnh cho quân đội thảo luận về những thỏa thuận."
Định dạng hội đàm và chi tiết của cuộc đối thoại vẫn chưa được hoàn thiện. Nhưng một nguồn tin thân cận với quân đội Trung Quốc cho biết, một cuộc điện đàm hoặc hội nghị trực tuyến ảo có thể sẽ được thực hiện vào đầu tháng 1.
Mỹ hiện đang “quan ngại sâu sắc” dù Trung Quốc bác bỏ đã thử tên lửa siêu thanh có thể mang đầu đạn hạt nhân.
Các quan chức quân đội Mỹ tìm cách duy trì một đường dây liên lạc cởi mở với các đối tác Trung Quốc để ngăn chặn các nguy cơ bùng phát xung đột không chủ ý tiềm tàng.
Nhưng trong một thời gian dài, cơ hội cho các cuộc đàm phán càng trở lên khó khăn vì hai bên không thể thống nhất được, quan chức Trung Quốc nào sẽ thành đối tác của Bộ trưởng Mỹ Austin.
Mỹ đã thúc đẩy một cuộc gặp với ông Hứa, Phó tổng tư lệnh lực lượng vũ trang sau ông Tập. Nhưng các quan chức Trung Quốc tin rằng Bộ trưởng Quốc phòng mới là đối tác của Austin.
Tháng 8, Michael Chase, Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về Trung Quốc, điện đàm với Thiếu tướng Trung Quốc Huang Xueping, Phó giám đốc văn phòng hợp tác quân sự quốc tế của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).
Một nguồn tin thân cận với PLA cho biết, họ đã bắt đầu chuẩn bị cho đối thoại quốc phòng trước hội nghị thượng đỉnh Tập - Biden, vì cả hai bên đều coi ổn định tình hình chiến lược là ưu tiên hàng đầu.
Trong cuộc hội đàm trực tuyến kéo dài 3 tiếng rưỡi, ông Tập và ông Biden đồng ý tiếp tục thảo luận về một loạt vấn đề, ngay cả khi căng thẳng tiếp tục gia tăng về những vấn đề Đài Loan.
Mỹ đang tăng cường đáng kể quan hệ với Đài Loan trong những năm gần đây, trong khi Trung Quốc tăng cường triển khai máy bay chiến đấu vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan.
Đài Loan là một vấn đề chính được thảo luận trong cuộc họp video Tập - Biden.
Ông Tập đưa ra cảnh báo nghiêm khắc với người đồng cấp về hòn đảo tự trị, nơi mà Bắc Kinh xác định là một tỉnh nổi loạn, sẽ được thống nhất bằng vũ lực nếu cần thiết.
Theo nguồn tin quen thuộc với vấn đề Đài Loan. Tuần trước Qin Gang, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ đã có cuộc thảo luận với Kurt Campbell, đặc trách vẫn đề châu Á của ông Biden. Qin phản đối quyết định của Mỹ mời Đài Loan tham dự Hội nghị Thượng đỉnh vì Dân chủ tuần tới, cũng như việc Mỹ có thể sẽ tẩy chay Thế vận hội Mùa đông, sẽ được tổ chức tại Bắc Kinh vào tháng 2022.
Washington đang thúc đẩy các cuộc đàm phán về kiểm soát vũ khí. Frank Kendall, Bộ trưởng Không quân Mỹ, trả lời phỏng vấn Reuters ngày 29/11, cho rằng hai quốc gia đang tham gia vào một cuộc chạy đua vũ trang phát triển vũ khí siêu thanh .
Tháng 10/2021, tướng Mỹ Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, xác nhận những báo cáo về việc Trung Quốc thử nghiệm một phương tiện bay siêu thanh có khả năng né tránh các hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ. Các quan chức an ninh quốc gia Hoa Kỳ bày tỏ sự ngạc nhiên và lo ngại về những tiến bộ siêu thanh của Trung Quốc.
Washington nhiều lần thúc giục Trung Quốc tham gia các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí và đề xuất một hiệp ước kiểm soát vũ khí ba bên mới với Nga.
Các nhà quan sát cho rằng, kiểm soát vũ khí có thể sẽ là một trong những chủ đề chính thảo luận trong các cuộc đàm phán quân sự được đề xuất.
Nhưng Trung Quốc nói rõ không muốn giải quyết vấn đề kiểm soát vũ khí với Mỹ trên cơ sở song phương. Việc kiểm soát vũ khí nên được thảo luận giữa Mỹ, Trung Quốc và Nga. Hai quốc gia hạt nhân mạnh nhất thế giới nên thể hiện cam kết của họ và đảm bảo an ninh của Trung Quốc không bị tổn hại khi tham gia thỏa thuận kiểm soát vũ khí mới của Nga-Mỹ ”.
Bất chấp sự thiếu tin cậy chính trị và các cuộc đối đầu trên biển Hoa Đông và Biển Đông, quân đội Trung Quốc và Hoa Kỳ đã tăng cường liên lạc song phương. Sự phản đối của PLA đối với việc chiến hạm Mỹ đi qua eo biển Đài Loan đã được giảm bớt”.
PLA nhận rõ, các chiến hạm vừa đi qua vùng biển quốc tế trên tuyến đường này giảm được khoảng một phần ba hành trình từ Biển Đông đến căn cứ quân sự Mỹ ở Nhật Bản.”
Zhou Bo, đại tá nghỉ hưu cấp cao của PLA và là cựu giám đốc tại văn phòng hợp tác quân sự quốc tế, cho biết quân đội hai nước cần giải quyết mối nghi ngờ sâu sắc.
Trung Quốc và Mỹ đã chia sẻ một liên kết điện thoại quốc phòng trực tiếp đường dây nóng kể từ năm 2008. Cần có các biện pháp xây dựng lòng tin khác nhau nhằm ngăn chặn những cuộc đối đầu không có kế hoạch.
Nhưng những cơ chế hiện có không thể ngăn cản các hoạt động quân sự ngày càng gia tăng của Mỹ trong khu vực.
Mỹ đã xác định mối quan hệ Trung - Mỹ là một trong những cuộc cạnh tranh cực đoan, thì nó có nguy cơ khiến các bên không xa một cuộc xung đột.
Zhou nói rằng thời điểm có thể vẫn chưa chín muồi cho các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí chính thức, vì kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc vẫn còn rất thấp so với Mỹ.
Theo đánh giá hàng năm mới nhất của Lầu Năm Góc về sức mạnh quân sự, Trung Quốc được cho là có khoảng 350 đầu đạn hạt nhân. Mỹ có 3.800 đầu đạn, nhưng dự báo rằng kho dự trữ của Trung Quốc có thể tăng gấp 4 lần vào năm 2030.
