Nếu bạn từng nghe đến một loài cây có thân leo, đầy gai sắc nhọn và cứng, rễ củ dồi dào dinh dưỡng, thì đó chính là củ nâu. Tên gọi có thể khiến bạn cảm thấy lạ lẫm, nhưng ở các vùng miền Nam Trung Quốc, đặc biệt là ở Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc Kiến và một số vùng ở Việt Nam như tỉnh Lào Cai, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hà Tây, Thanh Hoá, Hà Tĩnh, Nghệ An.. loài củ này đã trở thành một phần quen thuộc trong đời sống người dân. Tuy nhiên, đừng để vẻ ngoài tầm thường của nó làm bạn lầm tưởng, thực chất, củ nâu mang trong mình một câu chuyện rất thú vị.
 |
Thân cây củ nâu rất nguy hiểm với nhiều gai sắc nhọn và cứng. |
Theo truyền thuyết dân gian Trung Quốc, xưa kia có một vị hoàng hậu xinh đẹp nhưng lại mắc phải một chứng bệnh kỳ lạ, không thể chữa trị bằng các phương thuốc thông thường. Trong cơn tuyệt vọng, bà đã được một vị cao nhân chỉ cho một loại cây bí ẩn trong rừng sâu, đó chính là củ nâu. Tương truyền rằng, loài cây này có khả năng chữa lành mọi bệnh tật, mang lại sức khỏe dồi dào cho những ai biết sử dụng đúng cách. Từ đó, loài cây này trở thành bảo vật, giúp người dân gìn giữ sức khỏe và tránh được tai ương qua bao đời.
Môi trường sống của cây củ nâu cũng rất đặc trưng, nó ưa khí hậu ấm áp, ẩm ướt và thường mọc ở các sườn đồi, ven rừng hay trong bụi rậm. Nó là loài thân cây leo với những chiếc gai sắc nhọn như những lưỡi dao, tựa như một chiếc khiên bảo vệ cho lá và rễ của mình. Lá cây với màu xanh mướt và bóng loáng, trông giống như lá của củ mài đất, còn phần củ – đó là "mỏ vàng" ẩn chứa giá trị dinh dưỡng lớn lao, vừa bổ dưỡng lại cực kỳ đáng quý.
 |
Củ nâu có giá trị dinh dưỡng và dược liệu rất tốt. |
Nhưng giá trị của củ nâu không chỉ dừng lại ở việc làm thực phẩm. Trong y học cổ truyền, nó còn được xem như một vị thuốc quý, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, cầm máu, chữa mụn nhọt, tiêu chảy, lỵ, thanh nhiệt, kháng khuẩn, làm săn se niêm mạc, sát trùng, trị gãy xương, mụn nhọt. Người dân xưa kia còn dùng nó để tạo ra những loại mực đặc biệt, làm cho giấy và vải mang màu sắc sáng đẹp, bền lâu, đóng góp vào sự phát triển của văn hóa và nghệ thuật. Cây củ nâu ở Trung Quốc còn được xem là một trong những biểu tượng của sự sống khỏe mạnh, hưng thịnh.
Nhìn chung, với giá trị tự thân của mình, cây củ nâu không chỉ là một loài thực vật mà còn là biểu tượng của sự kiên cường, sức mạnh tiềm ẩn trong thiên nhiên. Một loài cây đầy bí ẩn, giàu giá trị, xứng đáng được trân trọng và biết đến nhiều hơn.
