Hư chứng
- Khí hư: Do lao động quá mệt nhọc, ăn uống không đầy đủ, làm cho khí của phế và tỳ bị tổn thương, khí của trung tiêu hãm xuống dưới, không điều nhiếp được. Hoặc do lo nghĩ quá nhiều, làm tổn thương tâm và tỳ, khí của tâm và tỳ bị tổn thương không làm chủ tễ được huyết nên sinh chứng băng huyết.
- Dương hư: Khí hư lâu ngày không hồi phục, làm tổn thương đến dương khí của hạ nguyên, chân hỏa của mệnh môn bị suy kém, không làm ấm được bào cung, khí không giữ ấm được bào cung, thì hai mạch xung nhâm không được điều hòa sinh chứng băng huyết.
- Âm hư: Sau khi sinh, sinh hoạt tình dục quá sớm, hoặc khi hành kinh vẫn sinh hoạt tình dục, làm tổn thương đến huyết hải, âm huyết bị tổn thương, hai mạch xung nhâm không bền, thận âm ngày càng sút kém, không giữ vững được chân âm, mà sinh chứng băng huyết.
Thực chứng
Do nhiệt: Khi tâm hỏa vượng, hoặc ăn nhiều thức ăn cay nóng làm tích nhiệt ở phần doanh đẩy huyết đi xuống dẫn đến băng huyết.
Do thấp nhiệt: Ăn nhiều thức ăn béo ngọt, biến thành thấp, thấp nhiệt quá mạnh, đẩy huyết đi ra ngoài đường kinh sinh chứng băng huyết.
Do huyết ứ: Sau khi sinh, hoặc sau khi hành kinh, huyết xấu không ra hết tích lại sinh chứng ứ huyết, không sinh được huyết mới, huyết không quy về kinh, đi càn mà sinh chứng băng huyết.
Do khí uất: Vì tình chí bị u uất, làm cho can khí không thư thái, khí uất nghịch lên, không dẫn huyết đi theo đường kinh, huyết đi ra ngoài đường kinh mà sinh chứng băng huyết.
Khi điều trị cần theo nguyên tắc chặn dòng để chặn huyết lại. Điều trị căn bản phải điều hòa, khôi phục khí huyết.
Bài chấn linh đơn
Bài thuốc kinh nghiệm của nhiều thế hệ thầy thuốc Đông y, có tác dụng hóa ứ, sinh huyết mới, trị chứng băng lậu. Chu sa (thủy chế để loại độc chất) 40g, một dược 80g, ngũ linh chi 80g, nhũ hương 80g, tử thạch anh 160g, xích thạch chi 160g tán bột mịn luyện mật ong, làm viên hoàn, mỗi viên 5g. Bài thuốc có tác dụng khứ ứ, sinh tân dịch, trị huyết ứ, băng huyết, bạch đới.
Cách dùng: Ngày uống 3 lần mỗi lần uống 2 viên. Dùng mộc hương 4g, nhũ hương 4g sắc lấy nước làm thang uống với thuốc.
Bài cố bản chỉ băng thang
Bài thuốc của danh y Phó Thanh Chủ, trị chứng sau khi sinh, khí huyết đều hư, bị băng lậu, đã được nhiều thế hệ thầy thuốc Đông y áp dụng có hiệu quả. Đây là gốc, khi dùng tùy bệnh chứng cụ thể có thể gia giảm. Bạch truật 40g, bào khương 8g, đương qui 20g, sinh hoàng kỳ 12g, nhân sâm 12g, thục địa 40g.Trong bài nhân sâm, hoàng kỳ, bạch truật để bổ khí, bồi bổ nguyên dương, cố trung. Thục địa để tư âm bổ huyết. Đương qui để dưỡng huyết, hòa huyết. Bào khương để ôn trung chỉ huyết. Bài thuốc có tác dụng bổ nguyên khí, nhiếp huyết, củng cố bệnh ở phần bản, điều trị chứng băng huyết của phụ nữ sau khi sinh. Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, khi thuốc còn ấm.
TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên CT Hội Đông y VN)
