Bệnh mạn kinh phong thường phát lúc nặng lúc nhẹ. Trẻ muốn khóc mà không có nước mắt, tiếng khóc ngắn, sắc mặt vàng xanh nhợt, người ôn hoà nhưng tay chân thường giá lạnh, ngủ mê ngủ mệt, hoặc ngủ mà mở mắt, thần khí ảm đạm, đại tiện phân xanh. Có thể nói cấp kinh là do nhiệt cực sinh phong, mạn kinh là do tỳ hư mà can mộc khắc, sinh mạn kinh phong (do tỳ vị hư nhược).
Theo y học hiện đại, mạn kinh phong thuộc phạm vi chứng trẻ em nóng sốt, mê man lên cơn kinh giật, đờm dãi kéo lên. Sau đây là một số bài thuốc cổ phương thường dùng chữa mạn kinh phong ở trẻ.
Nếu bệnh mạn kinh do tỳ vị hư nhược: Phép trị bổ tỳ hóa đàm định kinh, nên uống bài Tỉnh tỳ tán gia giảm gồm nhân sâm 4g, bạch truật 4g, phục linh 4g, thiên ma 4g, bán hạ 4g, quất hồng 4g, toàn yến 4g, cương tàm 4g, cam thảo 4g, mộc hương 4g, thương mễ 4g, đởm tinh 4g, sinh khương 3 phiến sắc nước uống. Tác dụng trị thổ tả liên tục, kinh phong đàm nhiều, ăn uống không tiêu. Trong bài thuốc sâm, linh, thảo, mễ hòa trung, bổ tỳ. Thiên ma, toàn yết, cương tàm tiết phong an thần. Quất hồng, nam tinh, bán hạ hóa đàm, tiêu ẩm. Mộc hương lợi khí hành trệ. Bệnh mạn kinh tỳ vị hư nhược, giáp đàm giáp phong nên dùng bài này.
Nếu nếu bệnh lâu, trẻ ăn bú kém, người nóng: Phép trị kiện tỳ vị, mát gan, hóa đàm, nên dùng bài Hoãn can lý tỳ thang gia giảm gồm nhân sâm 4g, bạch truật 4g, phục linh 4g, trần bì 4g, sơn dược 8g, biển đậu 8g, cam thảo 4g, sinh khương 2g, đại táo 2 quả sắc nước uống. Bài thuốc có tác dụng bổ tỳ bình can, trị tỳ hư can nhiệt sinh phong. Trẻ mắc bệnh mạn kinh tỳ khí hư nhược và can hoả vượng quá nên dùng bài này để cho trung khí cường kiện thì can hoả tự nhiên lui. Nếu lại dùng những vị thuốc mãnh liệt để chấn can thì chẳng những can không yên được mà tỳ dương lại càng bị tổn thương, bệnh càng nặng thêm.
Nếu trẻ em vẫn còn yếu: Phép trị nên ích khí, kiện tỳ, dưỡng vị, nên dùng bài Tứ quân tử thang gia giảm gồm nhân sâm 4g, bạch linh 4g, bạch truật 4g, chích thảo 4g. Nên tán bột mịn, mỗi lần uống 8- 12g, sắc nước uống. Có thể làm thuốc thang. Bài thuốc có tác dụng ích khí, kiện tỳ, dưỡng vị, thường dùng chữa chứng tỳ vị khí hư. Trẻ mắc bệnh lâu ngày, sắc mặt vàng, hay ốm uống bài này sức khoẻ mau lại.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Trung tâm Y tế Bà Rịa)
