Hẹp ống sống có thể xảy ra ở các vị trí khác nhau của cột sống. Khoảng 75% các trường hợp hẹp ống sống xảy ra ở cột sống thắt lưng. Trong hẹp ống sống thắt lưng, các rễ thần kinh ở thắt lưng bị chèn ép, bót nghẹt có thể tạo nên những triệu chứng của đau dây thần kinh tọa – đau bóp chặt, yếu hay tê lan từ lưng xuống hai hông và hai chân, đặc biệt là khi hoạt động.
Hẹp ống sống cổ có thể nguy hiểm hơn do sự chèn ép tủy sống dẫn tới yếu hai tay hay thậm trí liệt tứ chi. Trong những trường hợp hiếm, hẹp ống sống thắt lưng có thể gây tác hại nghiêm trọng hơn đến mức đau dai dẳng và kèm liệt hai chân. Trong hầu hết các trường hợp đau lan chân khi đi bộ và đau sẽ giảm khi ngồi, hiện tượng này cũng có thể gặp trong viêm tắc động mạch chi dưới.
Hẹp ống sống liên quan tới sự thoái hóa ở cột sống thường thấy ở ngoài 50 tuổi. Hầu hết những bệnh nhân phải đến viện lần đầu tiên với những triệu chứng của hẹp ống sống là khoảng 60 tuổi.
Đau chân (đau thần kinh tọa) kèm đau cột sống thắt lưng, tê và thắt chặt chân. Đau chân khi đi bộ, đây là triệu chứng có thể xảy ra do một trong hai nguyên nhân hẹp ống sống hoặc viêm tắc động mạch chi dưới. Đau chân do những nguyên nhân này đều giảm khi nghỉ ngơi, nhưng với hẹp ống sống, bệnh nhân thường phải ngồi xuống trong vài phút để giảm đau và thường kèm đau thắt lưng, trong khi đau chân do viêm tắc động mạch chi dưới sẽ giảm nếu bệnh nhân chỉ cần ngừng đi lại đơn thuần.
Mặc dù đôi khi những triệu chứng và đau chân do hẹp ống sống đến tức thì, tuy nhiên nhìn chung chúng tiến triển trong một thời gian dài. Bệnh nhân bị hẹp ống sống càng đứng hay đi bộ lâu thì càng đau chân nhiều. Cong người ra trước hoặc ngồi xuống sẽ làm rộng ống sống và làm giảm đau chân cũng như giảm các triệu chứng khác, nhưng đau sẽ lại trở lại nếu bạn để lưng ở tư thế thẳng. Tê, đau hoặc thắt chặt hai chân là những triệu chứng thường thấy, nhưng vận động yếu hai chân là triệu chứng hiếm của hẹp ống sống. Khi một người trung niên cúi ra phía trước (giống tư thế đẩy xe hàng) trong khi bước từng bước ngắn loạng choạng thường là hẹp ống sống.
Tất cả, các triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng thường đặc trưng bao gồm: Tiến triển từ từ qua nhiều năm; Có thể xuất hiện và mất đi, trái ngược với đau liên tục; Xảy ra trong một số hoạt động nào đó (ví dụ như đi bộ) hoặc những tư thế nhất định (ví dụ như đứng thẳng); Những triệu chứng mất hay giảm đi khi nghỉ ngơi (ngồi hay nằm) hoặc tư thế cong người ra phía trước.
Nguyên nhân của bệnh là do: Những sự thay đổi do thoái hóa có thể dẫn tới hình thành những gai xương từ thân đốt sống, những gai xương này có thể phát triển vào trong ống sống và gây chèn ép tủy sống; Sự thoái hóa của các dây chằng cột sống (ví dụ như dây chằng dọc sau, dây chằng vàng) làm các dây chằng này dầy lên và làm hẹp lòng ống sống; Nếu viêm khớp cột sống xảy ra, các khớp này sẽ to lên rất nhiều đến nỗi chúng chèn ép vào ống sống; Một đĩa đệm bị thoát vị hay phình sẽ làm giảm đường kính trước sau của ống sống.
TS.BS Nguyễn Hoàng Long (Phó Trưởng khoa cột sống, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức)
