Ho do phế nhiệt hay gặp ở trẻ. Nguyên nhân phần nhiều do trẻ vốn dĩ đã nóng lại hay hoạt động, ăn khô, ăn thức ăn nóng nên nhiễm nhiệt tà khí gây phế nhiệt sinh ho. Trẻ ho đi kèm đại tiện táo, nước tiểu vàng. Phế nhiệt để lâu không chữa khỏi thì bệnh ngày càng nặng thêm ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.
Theo y học hiện đại, ho do phế nhiệt thuộc hội chứng phổi nhiễm vi khuẩn, virus qua đường hô hấp sinh bệnh ho sốt… Trong Đông y, người ta lựa ra nhiều thực phẩm tốt cho trẻ, vừa trị bệnh, vừa bồi bổ cơ thể. Trường hợp ho khan, mặt hồng đỏ nên cho trẻ ăn vị bổ mát phế như rau má, rau đay, rau ngót, giá đậu, cải cay, cải củ, bầu bí, rau dấp cá, rau diếp, đậu xanh, đậu bắp, đậu ván… Trái cây tốt nhất là chanh, bưởi, mía, mơ, dâu, khế, củ cải nấu với nước mía uống, sơ-ri ép nước uống. Rau ngót nấu canh trai, hến; rau má nấu canh cá lóc; mùng tơi rau đay nấu canh cua, cá diếc hoặc cá lóc nấu canh tần ô (cải cúc), rau đắng luộc ăn, canh khoai nấu thịt heo. Cho trẻ kiêng thức ăn cay nóng như tiêu, ớt, tỏi; các món chiên, xào, thịt nướng rán, nhiều dầu mỡ; đồ uống kích thích như cà phê.
Nếu trẻ ho, khó thở, bụng đầy, tức ngực, ói đàm do phế thực tích nên ăn các món kiện tỳ tiêu thực, bớt đàm như rau tía tô, rau mùi, hành, hẹ, kiệu, tỏi, kinh giới, quít, bưởi, gừng, lá mơ lông. Nếu ho thở do suyễn, nên ăn cá ngựa sấy khô tán bột uống lần 5 - 10g. Nếu ho lâu ngày, ăn đậu phộng hầm táo tàu. Nếu ho tức ngực lấy cả cây đinh lăng sao vàng sắc uống. Nếu trẻ khò khè lấy lá hẹ, gừng tươi chưng uống, hoặc bông khế, bông đu đủ đực chưng mật ong.
Trẻ ho nên kiêng các món chiên xào, nhiều dầu mỡ khó tiêu, không cho ăn quá no. Thông thường người lớn hay trẻ nhỏ ho, tạm thời không ăn hải sản như cá, tôm, cua vì đây là thực phẩm có mùi tanh, gây kích ứng, khó thở sinh ho. Những đồ cay nóng không nên ăn do khi viêm họng hay ho, niêm mạc họng đã bị tổn thương, có dấu hiệu viêm, sưng, đau rát và đỏ. Khi ấy nếu bệnh nhân ăn các món ăn cay nóng sẽ khiến cho bệnh trở nên trầm trọng hơn và kích thích cổ họng gây triệu chứng ho, sặc rất nguy hiểm.
Lương y Nguyễn Văn Phúc (Nguyễn Tri Phương, Vũng Tàu)
