Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có đoạn viết: “Bộ trưởng Ngoại giao Armenia Zohrab Mnatsakanyan và Bộ trưởng Ngoại giao Azerbaijan Jeyhun Bayramov đã gặp Thứ trưởng Ngoại giao Stephen E. Biegun ngày 24/10/2020, tái khẳng định các quốc gia này cam kết thực hiện và tuân thủ lệnh ngừng bắn nhân đạo được ký kết tại Matxcơva vào ngày 10/10. Tái khẳng định trong tuyên bố tại Paris ngày 17/10, phù hợp với tuyên bố chung ngày 1/10/ 2020 của Tổng thống Mỹ Donald J. Trump, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Lệnh ngừng bắn nhân đạo sẽ có hiệu lực vào lúc 08:00 sáng giờ địa phương (12:00 sáng EDT) ngày 26/10/2020. Mỹ tạo điều kiện tốt nhất cho những cuộc đàm phán chuyên sâu giữa các Bộ trưởng Ngoại giao và các Đồng chủ tịch Nhóm Minsk, đưa Armenia và Azerbaijan đến gần hơn một giải pháp hòa bình cho xung đột Nagorno - Karabakh”.
Thỏa thuận đạt được trong bối cảnh các cuộc giao chiến tiếp tục gia tăng căng thẳng cường độ cao trong khu vực Nagorno - Karabakh giữa lực lượng Armenia và Azerbaijan. Tuy nhiên, liên minh Thổ Nhĩ Kỳ - Azerbaijan không thực sự quan tâm đến việc giảm leo thang, vì Ankara và Baku tin rằng chiến thắng trong tầm tay.
Iran cũng hoài nghi về việc giải quyết xung đột bằng ngoại giao. Quân đội Iran đã triển khai lực lượng lớn đến biên giới với Karabakh, tiến hành các cuộc diễn tập sẵn sàng chiến đấu trong khu vực.
Ngày 26/10, ngay sau khi lệnh ngừng bắn nhân đạo có hiệu lực ở Nagorno - Karabakh, lập tức các bên đều tố cáo lẫn nhau đã vi phạm.
Vài phút sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực lúc 8h (giờ địa phương), Bộ Quốc phòng Azerbaijan cáo buộc phía Armenia vi phạm nghiêm trọng lệnh ngừng bắn, nhưng sau đó ít lâu xóa bỏ thông tin này. Trong khoảng thời gian từ 8 giờ đến 10 giờ 10, Azerbaijan liên tiếp cáo buộc Armenia pháo kích vào nhiều đơn vị, vị trí và các khu vực khác nhau 5 lần. Baky cũng khẳng định đang thực hiện đầy đủ lệnh ngừng bắn.
Bộ Quốc phòng Cộng hòa Artsakh tuyên bố, các đơn vị Quân đội Artsakh giám sát chặt chẽ thỏa thuận đã đạt được, những cáo buộc của phe thù địch là tin giả hoàn toàn, chuẩn bị cho hoạt động khiêu khích. Truyền thông Armenia cũng cáo buộc Azerbaijan vi phạm lệnh ngừng bắn.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Armenia Shushan Stepanyan cho biết: “Vi phạm nghiêm trọng thỏa thuận ngừng bắn nhân đạo đạt được ở Mỹ, Azerbaijan nã pháo vào các tuyến chiến đấu Bắc - Đông của Quân đội Phòng thủ Artsakh vào lúc 8:45 am”. Vào khoảng 09:10. Các lực lượng vũ trang Azerbaijan bắn 5 quả đạn pháo vào các vị trí phòng ngự trên hướng Đông Nam.
“Phía Azerbaijan vi phạm nghiêm trọng thỏa thuận ngừng bắn nhân đạo lần thứ ba. Những cuộc điều tra thích hợp sẽ được thực hiện đối với những hành vi khiêu khích trắng trợn này của chế độ Aliyev đối với toàn bộ xã hội văn minh. Nhưng nhiệm vụ ngày nay của tất cả chúng ta là bảo vệ Tổ quốc chống lại kẻ thù nguy hiểm nhất - Thổ Nhĩ Kỳ. Không có giải pháp thay thế nào khác, cách duy nhất là chiến đấu để dành chiến thắng” - Thư ký báo chí của tổng thống Artsakh, ông Vahram Poghosyan nói.
Thủ tướng Nikol Pashinyan tuyên bố Armenia đang tuân thủ nghiêm ngặt lệnh ngừng bắn. Dường như, tình hình sẽ không được giải quyết bằng một lệnh ngừng bắn nhân đạo, thỏa thuận sụp đổ với tốc độ nhanh chóng.
Truyền thông mạng xã hội công bố một bức ảnh, chụp các máy bay chiến đấu F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ tại căn cứ không quân Gabala Azerbaijan.
Trước đó, Armenia sau khi công bố các hình ảnh vệ tinh về căn cứ không quân ở Ganja với các phương tiện quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ, tuyên bố quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã có mặt trong căn cứ không quân Gabala. Nhưng Armenia không công bố bằng chứng. Sau khoảng 2 tuần, những chiếc xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện ở Gabala. Tác giả bức ảnh cho rằng: “Có khoảng 6 chiếc F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ tại căn cứ không quân Gabala”.
Nhưng trong ảnh chỉ có 4 máy bay chiến đấu. Không rõ thông tin về 6 máy bay F-16 đến từ đâu hoặc có những bức ảnh khác khẳng định điều này.
 |
| Máy bay F-16 Thổ Nhĩ Kỳ trên căn cứ không quân Azerbaijan |
Giữa tháng 10, Azerbaijan phủ nhận sự hiện diện của các máy bay chiến đấu F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ trên lãnh thổ, lập tức các phương tiện truyền thông phương Tây công bố những bức ảnh vệ tinh ngày 3/10 chụp căn cứ không quân ở Ganja, có sự hiện diện của các máy bay F-16, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev thừa nhận sự hiện diện của các máy bay chiến đấu, nhưng khẳng định những mãy bay này không tham gia vào cuộc chiến.
Cùng ngày 25/10 , Tổng thống Ilham Aliyev cho biết, quân đội Azerbaijan chiếm thêm một số ngôi làng mới.
“Quân đội Azerbaijan ngày nay đã giành quyền kiểm soát một số ngôi làng trong các quận Zangilan, Jabrayil và Gubadli và thành phố Gubadli. Quân đội Azerbaijan muôn năm! Karabakh là người Azerbaijan! ” Tổng thống Cộng hòa Azerbaijan Ilham Aliyev viết trên tài khoản Twitter chính thức của mình.
Thỏa thuận ngừng bắn, được ký kết tại Washington bị vô hiệu hóa ngay sau vài phút có hiệu lực
