Thiếu máu não là căn bệnh gặp nhiều ở người cao tuổi vì ở lứa tuổi này, các bộ phận cơ thể bị lão hóa, thành mạch suy yếu, xuất hiện các căn bệnh mãn tính như tăng huyết áp, thoái hóa đốt sống cổ... Còn ở người trẻ, thiếu máu não vẫn xảy ra nhưng các triệu chứng dễ bị bỏ qua.
Các dấu hiệu thường mờ nhạt
Thiếu máu não ở người trẻ tuổi thường thoáng qua, người ta gọi là thiểu năng tuần hoàn não, là sự rối loạn khu trú nhất thời tại não hay tại võng mạc, gây ra bởi bệnh lý mạch máu. Thiếu mãu não thoáng qua sẽ biến mất trong vòng 24 giờ nên người trẻ tuổi thường không để ý. Đây vừa là yếu tố nguy cơ vừa là dấu hiệu ban đầu của tai biến mạch máu não. Theo các chuyên gia, thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu xác định người bệnh đang có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não thật sự. Do đó, khi có triệu chứng này, phải tích cực tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời.
Biểu hiện bệnh khác biệt ở người già và trẻ
GS.TS Nguyễn Văn Thông, Chủ tịch Hội Phòng chống đột quỵ cho biết, nguyên nhân dẫn đến thiếu máu não ở người cao tuổi là tăng huyết áp, vữa xơ động mạch và thành động mạch co cứng, từ đó khiến cho lưu lượng máu lên não không đủ; do tăng cholesterol, tăng hàm lượng mỡ xấu, giảm mỡ tốt. Vữa xơ động mạch, đặc biệt ở những đoạn phân chi động mạch sẽ làm hẹp động mạch, từ đó dẫn đến thành mạch không đàn hồi, là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất của thiếu máu não mãn tính.
Chế độ dinh dưỡng thừa chất, ăn ít rau, ít tập luyện cũng dẫn đến thiếu máu não mãn tính ở người cao tuổi thì thiếu máu não ở người trẻ tuổi lại do yếu tố căng thẳng thần kinh. Các yếu tố của cuộc sống hiện đại như ùn tắc giao thông, khói bụi, mối quan hệ giữa người với người, tệ nạn xã hội...gây co thắt mạch máu não bất thường. Người bệnh có thể có cơn động kinh cục bộ, co thắt mạch ở những trường hợp có dị dạng mạch, dị dạng ở động mạch cảnh trong, tắc mạch bẩm sinh. Hiện nay những căn bệnh không lây đang tấn công mạnh giới trẻ như đái tháo đường, béo phì, tình trạng hút thuốc lá, bia rượu...là những yếu tố nguy cơ gây thiếu máu não. Riêng với phụ nữ, vấn đề huyết áp thấp cũng là yếu tố nguy cơ gây thiếu máu não, bởi huyết áp thấp gây ra tình trạng áp lực đẩy máu lên não bị suy giảm.
Qua thăm khám người ta nhận thấy, có nhiều người trẻ tuổi bị xơ cứng mạch não khiến máu khó lên não. Bệnh hay gặp ở người béo phì, hút thuốc lá, ở những trường hợp này người bệnh cần được xét nghiệm về máu (cholesterol, lipid máu…), siêu âm mạch não…mới khẳng định được bệnh. Với những nhân viên văn phòng, thoái hóa đốt sống cổ cũng khiến máu khó lên não. Người bệnh có cảm giác mỏi gáy, đau ở gáy, đau lan xuống bả vai ở một bên hoặc ở cả hai bên. Có trường hợp đau lan xuống bả vai, cánh tay; có trường hợp chóng mặt, ù tai; hoặc mỏi tay, chân ở một hay hai bên.
Người trẻ mắc bệnh phải chăng do di truyền?
Theo GS.TS Nguyễn Văn Thông, thiếu máu não là căn bệnh không di truyền, đây là bệnh mắc phải trong cuộc sống, tăng theo tuổi tác. Tuy nhiên, vẫn cần phải theo dõi những yếu tố nguy cơ theo cơ địa gia đình như tăng huyết áp, đái tháo đường…có thể là một trong những nguyên nhân gây ra thiếu máu não nhưng rất hãn hữu.
Thiếu máu não chỉ có thể xác định thông qua những triệu chứng lâm sàng như: Nhức đầu; hoa mắt, chóng mặt, ù tai; mất ngủ, rối loạn giấc ngủ; suy giảm trí nhớ, mất tập trung; tê bì, nhức mỏi chân tay, mệt mỏi. Ngoài ra, có nhiều biểu hiện rối loạn thần kinh thực vật: tim đập nhanh, rối loạn huyết động, cơn bốc hỏa, chậm chạp, mệt mỏi, sức khỏe giảm sút dần...Đặc biệt là dấu hiệu này ở những người có tiền sử tăng huyết áp, bệnh tim mạch...các triệu chứng này càng quyết định có bị thiếu máu não hay không.
Ở người trẻ tuổi thì thường rối loạn tiếng nói. Đang nói thì dừng lại không nói được, phải nghỉ một lúc mới tiếp tục nói bình thường. Người bệnh còn có thể thấy đau, mỏi ở gáy, vai (đau ở gáy lan ra vai, có thể lan ra ở một bên vai rồi lan xuống cánh tay), ù một bên tai, cảm giác như ve kêu trong tai và chóng mặt (ở bất kỳ tư thế nào). Các rối loạn trên xuất hiện đột ngột và sau đó trở lại bình thường (trong vòng 24 tiếng đồng hồ là tối đa), và không để lại di chứng.
Thiếu máu não ở người trẻ tuổi nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến thiếu máu não mãn tính sau này. Khi thiếu máu não mãn tính, cơ thể sẽ gặp nhiều trục trặc như yếu liệt tay chân, méo miệng, khó nói, nói đớ, tê nửa người, choáng váng, hoa mắt, chóng mặt… Ngoài ra, còn có một số triệu chứng khác như giảm khả năng tập trung, khó nhớ, nghiêm trọng hơn là rối loạn nhận biết, mất trí nhớ kiểu như Alzheimer…
Hiệp hội Đột quỵ Mỹ đã tổng kết, 40% người thiếu máu não thoáng qua sẽ đột quỵ nên khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên, người bệnh cần được đưa đến viện để kiểm tra sức khỏe và có biện pháp điều trị lâu dài.
LY Nguyễn Nam, Trung tâm Ứng dụng các bài thuốc gia truyền cho biết, để phòng và trị thiếu máu não ở người trẻ tuổi, có thể sử dụng rau cần tây để hỗ trợ. Đây là loại rau chứa nhiều kẽm, sắt và vitamin phong phú. Trong cần tây có chứa chất hóa học tự nhiên apigenin giúp ngừa chứng huyết áp cao và giúp giãn nở mạch.
