Lạnh giá – ngứa khắp cả người
Đông y cho rằng, nguyên nhân gây ngứa mùa đông là do phong hàn bên ngoài tác động, khiến cơ thể phản ứng lại sinh dị ứng, mẩn ngứa, mề đay.
Còn Tây y cho rằng, mùa đông hanh khô, lạnh lẽo, chức năng điều tiết của tuyến mồ hôi, tiết bã bị hạn chế, lượng máu cung cấp cho da giảm… khiến da mất nước và khô rát, da sẩn phù, bong tróc gây ngứa nhiều hơn các mùa khác.
Chứng ngứa mùa đông không chừa ai và hay tái phát, tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng làm bệnh nhân khó chịu.
Theo BS Nguyễn Thành (nguyên BS Bệnh viện Da liễu Trung ương), ngứa do thời tiết lạnh có thể từ lâm râm đến dữ dội, nhất là vào ban đêm khi ngủ. Da của người bệnh thường bị sẩn, phù, xuất hiện rất nhanh ở bất kỳ vùng da nào, kích thước, hình dáng các mảng sẩn thay đổi nhanh chóng.
Việc dùng nước nóng khi tắm, bật máy sưởi, lò sưởi… để được ấm áp khiến da thêm khô và ngứa. Những người có tiền sử bị viêm da cơ địa, dị ứng thời tiết, mày đay, chàm, vẩy nến, á sừng, da bị mụn, khô mốc… bị ngứa da nhiều hơn khi mùa đông đến.
Những người làm việc trong môi trường điều hòa làn da càng dễ bị mất nước, khô và nứt nẻ, cũng hay bị ngứa, mẩn đỏ nhưng chăm sóc da sai cách khiến da nổi mụn mẩn ngứa, gãi xây xát nhiều hơn.
Nhiều người bị ngứa còn sai lầm là ngâm mình trong nước nóng rất lâu nhằm bớt ngứa, mà không biết là càng dùng nước nóng lâu càng làm da mất hết chất nhờn, mau khô, nứt nẻ, ngứa dữ hơn.
Ngứa da toàn thân mùa đông có biểu hiện rõ ràng nhưng lại khó chữa. Bệnh nặng khiến vùng da ngứa bị phù nề, chảy dịch, đóng vảy tiết, các vết xước do gãi tạo vết trợt, bội nhiễm tụ cầu tạo các mụn mủ và vẩy tiết vàng. Nhiều người đến viện thì làn da đã trầy xước, chảy máu, nhiễm trùng. Nếu ngứa do các loại hóa chất thì tay chân phản ứng mọc nhiều mầm mụn, khi vỡ thì da sẽ bị đóng vẩy gây ngứa gãi và dễ bị bội nhiễm vi trùng.
Nếu ngứa toàn thân ở phụ nữ mang thai sẽ khá nguy hiểm cho thai nhi, vì việc dùng thuốc lúc thai kỳ khá khó khăn.
Người da khô khi tiếp xúc với hoá chất cần đi găng tay bảo vệ da.
Cách trị ngứa mùa đông hiệu quả
Các bác sĩ khuyên rằng, đề phòng ngứa mùa đông cần chú ý dùng kem dưỡng ẩm (kem dạng gel, kem mỡ), hoặc sữa dưỡng thể để thoa lên da thường xuyên.
Theo lương y Phúc Toàn Anh (Hội Đông y Hà Nội), nếu ngứa nhẹ (dị ứng, mẩn ngứa, mề đay do lạnh) không cần dùng thuốc, chỉ cần kiêng gió, lạnh, tắm nước lạnh và nóng quá, nhộng, tôm cá nhỏ… và dùng các mẹo dưới đây:
Cách 1 – Khi mưa rét rất dễ bị nổi mẩn, mề đay: Hãy lấy quần áo khô cho vào chảo rang nóng rồi mặc vào sẽ hết dị ứng mề đay do mưa lạnh. Hoặc dùng áo/quần vải, lụa rang nóng xoa khắp vùng bị mẩn ngứa, dị ứng là khỏi.
Cách 2 – Bài thuốc nam đơn giản, dễ làm, lành tính:
– Lá tía tô (tác dụng tán phong hàn, chữa phong hàn ngoại cảm).
– Kinh giới (giúp trừ phong hàn, giúp giải cảm, chữa dị ứng).
– Lá đinh lăng (giúp giải độc mát gan, chữa dị ứng).
– Rau má (giúp giải độc, mát gan, chữa dị ứng, bổ máu…).
Mỗi lá trên lấy 50g tươi – hoặc 30g khô – cho vào máy xay sinh tố, hoặc sắc lấy nước uống tới khi hết ngứa.
Cách 3 – Mật ong 2 muỗng (30 ml), đun nóng thoa lên chỗ da đang ngứa, để yên 15 phút, rửa sạch. Mật ong dưỡng ẩm tự nhiên, kháng khuẩn, phục hồi vùng da bị hư tổn, chống ôxy hóa tốt.
Cách 4 – Nước hoa hồng và glycerine Glycerine hòa đều, thoa lên da, giúp da dưỡng ẩm tự nhiên.
Cách 5 – Lô hội (gọt vỏ, dùng phần nhựa trong suốt) thoa lên chỗ đang ngứa, giúp giữ nước, da se khít mịn màng, tạo màng bảo vệ chống chất bẩn xâm nhập qua lỗ chân lông.
Cách 6 – Tắm bằng nước ấm có pha bột nở (baking soda), tỷ lệ 3 phần bột nở, 1 phần nước. Ngâm mình 30-60 phút/ngày sẽ giảm ngứa. Sau khi tắm dùng khăn mềm thấm nhẹ trên vùng da ngứa.
Lưu ý khi tắm mùa đông
Theo các thầy thuốc, việc tắm rửa sạch thường xuyên, nhất là cần vệ sinh vùng kín, nách, bẹn… để da sạch, thoáng là cần thiết. Nhưng mùa đông không nên tắm quá nhiều, người già và trẻ sơ sinh chỉ nên tắm 1-2 lần/tuần. Những người da quá khô chỉ nên tắm 3 lần/tuần.
Khi tắm không dùng nước nóng già vì dễ làm da bị khô nứt gây ngứa do mất chất nhờn bảo vệ.
Nên dùng sữa tắm để tránh khô da. Sau khi tắm dùng các loại sữa dưỡng ẩm, kem dưỡng da thảo dược thiên nhiên. Không nên dùng các sản phẩm làm sạch da có độ kiềm cao như xà phòng, hóa chất tẩy rửa vì gia tăng ngứa. Nếu dùng chỉ nên để khử hết mùi hôi, không nên xoa lên mặt, vai, đùi, bụng, lưng, tay chân…
Những người da khô thì sữa tắm cũng không nên dùng, mà chỉ dùng nước sạch pha vừa đủ tan giá để tắm. Tắm xong không nên vội lau khô người ngay, mà khoác khăn bông rồi thoa kem an toàn là kem dành cho trẻ em khắp người rồi hãy mặc áo ấm và kín. Tránh dùng dầu khoáng chất sau khi tắm để tránh bị bít kín lỗ chân lông.
Riêng trẻ em bị ngứa da, ngoài thoa thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, nên dùng lá chè xanh đun lên tắm cho bé sẽ đỡ ngứa…
Ngứa da do thời tiết không thể chữa khỏi hẳn, mà chỉ chữa khỏi theo từng đợt. Với một số người trời ấm là cơn ngứa cũng hết. Vì vậy, khi thấy da mẩn ngứa cần giữ vệ sinh, tránh gãi mạnh để không bị viêm nhiễm. Nếu ngứa tiến triển nặng cần đi khám chuyên khoa để được chỉ định dùng thuốc, không tự ý mua thuốc về dùng.
Phòng ngứa:
Nên:
– Giữ ấm cơ thể. Đi đường chú ý che chắn, khẩu trang, khăn quàng che cổ, mũ, găng tay, tất ấm để bảo vệ da khỏi bốc hơi nước.
– Nếu nổi mụn, khô nứt nẻ trên tay, chân nên dùng kem dưỡng ẩm thường xuyên. Người da khô khi tiếp xúc với hoá chất cần đi găng tay bảo vệ da.
– Ăn uống bổ sung các axít béo, vitamin A, C, D3, selenium… chăm uống nước (khoảng 2 lít nước/ngày). Hạn chế ăn các món gây dị ứng trong ngày lạnh (hải sản, các chất được lên men như dưa, cà muối chua…).
– Dùng máy sưởi giữ độ ẩm để ở mức 22-30 độ C.
Không nên:
– Hạn chế sử dụng nước quá nóng, chất kích thích.
– Tránh mặc đồ len, lông, vải bố, quần áo quá bó, chật, cọ xát… vì da sẽ bị kích thích gây ngứa. Nên mặc quần áo cotton nhẹ nhàng.
– Phụ nữ ngày lạnh hạn chế lột da mặt.
– Mùa lạnh tránh rửa chân tay bằng nước quá nóng, xà phòng, hóa chất.
– Tuyệt đối tránh tự ý dùng thuốc chống ngứa, chống dị ứng vì da càng dễ khô, nứt, ngứa hơn nữa.
Lương y Phúc Toàn Anh (Hội Đông y Hà Nội)
Mai Khôi (tổng hợp)
