Theo học thuyết Đông y, khi người ta ăn uống vào, tỳ vị biến thức ăn đồ uống thành tinh chất, nạp vào thận, thận dương biến tinh chất ấy thành khí. Thận âm biến tinh chất ấy thành dịch và huyết. Mùa thu đông nếu biết sử dụng món ăn dưới đây sẽ tăng cường được sức khỏe, chống chọi được bệnh tật.
Bài Ô kê ngũ vị ẩm: Ô kê là gà đen còn có tên là gà ác, là loại gà xương thịt đen nhưng lông trắng, chân và mỏ đen, trước đây hiếm nhưng nay trên thị trường có sẵn. Thịt của nó có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bồi bổ cơ thể, khi cơ thể người già bị suy nhược, khí của phổi kém, trẻ em bị suy dinh dưỡng tỳ vị suy yếu mắc chứng cam, còi xương, bị kiết lỵ, phụ nữ huyết hư sinh chứng băng huyết, bạch đới. Phối hợp với các vị thuốc thục địa có vị ngọt, tính ôn vào kinh tâm (tim) can (gan), thận có tác dụng bổ thận tráng thủy tư âm dưỡng huyết, trị chứng âm hư huyết suy, chứng ngũ lao tổn thương. Phối hợp với vị mạch môn để đại bổ tinh huyết. Mạch môn có vị ngọt tính mát vào các kinh tâm, phế, vị (dạ dày), có tác dụng thanh tâm hỏa, nhuận phế, dưỡng vị sinh tân dịch. Đậu xanh Đông y gọi là lục đậu có vị ngọt, tính mát, vào kinh vị, tâm, can, có tác dụng thanh nhiệt giải độc. Gạo nếp có tên nhu mễ, dự mễ, đạo mễ. Vị ngọt tính ấm, mùi thơm mềm dẻo có tác dụng bồi bổ tỳ vị, do tỳ hư mệt mỏi ăn uống kém.
Cách làm: Gà ác một con, làm sạch bỏ phổi, ruột, chỉ lấy tim, gan, mề. Thục địa 30g, mạch môn 20g, đậu xanh 100g, gạo nếp 300g, muối 5g, hạt tiêu 3g cho vào trong bụng gà, sau đó cho vào nồi đổ nước ngập ninh nhừ. Chia hai lần ăn vào buổi sáng và buổi tối, buổi sáng ăn nhiều hơn thay bữa sáng, buổi tối ăn ít hơn. Mỗi tuần ăn một lần.
Bài thuốc có tác dụng: Bồi bổ tỳ vị làm cho tỳ vị mạnh, tiêu hóa tốt hấp thụ được nhiều tinh chất của đồ ăn thức uống để bồi bổ thận sinh tinh huyết và huyết dịch, làm cho khí của phổi mạnh lên, không bị nhiễm bệnh. Bài thuốc dùng cho mọi lứa tuổi kể cả nam và nữ. Trẻ em dưới 6 tuổi ăn 1/2 lượng của người lớn.
TTND.BSCC Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)
