ThS.BS Hoàng Khánh Toàn, nguyên Chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện T.Ư Quân đội 108 cho biết, đây là một phương thuốc dân gian được lưu truyền ở nhiều địa phương không chỉ dùng để chữa bệnh gan mà chữa cả bệnh thận nữa. Tuy cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào khảo sát và đánh giá tác dụng của bài thuốc này một cách đầy đủ và nghiêm túc, nhưng xét trên phương diện dược học cổ truyền thì quả thực phương thang này cũng có công dụng tốt đối với bệnh lý gan mật.
Trong bài thuốc, rễ cây dứa dại, còn gọi là lộ đâu căn, lặc giác cương, lộ đâu lặc cương… vị ngọt đậm, tính mát, có công dụng phát hãn giải nhiệt, lợi thủy hoá thấp, thường được dân gian dùng để chữa các chứng bệnh như cảm mạo, sốt dịch, viêm gan, viêm thận, viêm đường tiết niệu, phù thũng, đau mắt đỏ, thương tổn do trật đả…Ví như để chữa phù thũng, hoàng đản (vàng da do viêm gan) và cổ trướng, kinh nghiệm dân gian thường dùng rễ dứa dại 30g phối hợp với rễ cỏ xước 20g và cỏ lưỡi mèo 20g sắc uống.
Còn mía, còn gọi là cam giá, tiếp tràng thảo, đường tiện… vị ngọt, tính lạnh, có công dụng thanh nhiệt sinh tân, bổ khí kiêm hạ khí và nhuận táo, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như nhiệt bệnh thương tân (sốt cao mất nước), táo bón, ho do phế táo, nôn nấc, tâm phiền khẩu khát (bồn chồn, khó chịu trong ngực, môi khô, miệng khát…)…
Đối với bệnh gan, các sách thuốc cổ và kinh nghiệm dân gian cũng thường dùng để chữa cho những trường hợp do nhiệt thịnh làm thương tổn tỳ âm, can âm. Ví như sách Bản thảo tái tân đã viết: “cam giá hoà trung thanh hoả, bình can kiện tỳ, sinh tân chỉ khát” (mía có công dụng điều hoà các phủ tạng trong ổ bụng, thanh nhiệt mạnh, làm cho gan bình hoà, tỳ khoẻ mạnh, bổ sung dịch thể và làm hết khát).
Như vậy, đối với những người bị bệnh gan nói chung có thể dùng bài thuốc này để hỗ trợ trị liệu trong giai đoạn bệnh tiến triển, điều trị duy trì trong giai đoạn ổn định và dự phòng tích cực sự tái phát của bệnh.
Tuy nhiên, vì cả hai vị thuốc này đều có tính lạnh nên chỉ thích hợp với những người bị bệnh ở thể nhiệt và khi dùng nếu có hiện tượng đi lỏng, chán ăn, đầy bụng… thì nên ngừng thuốc ngay. Tốt nhất là nên có sự khám xét và tư vấn đầy đủ của các thầy thuốc có chuyên khoa y học cổ truyền.
