Nữ GS Việt nhận giải “Nobel châu Á”:Cả đời vì nạn nhân chất độc da cam

Giải thưởng này không chỉ là sự ghi nhận mà còn là động lực để bà tiếp tục cống hiến vì nhân dân.

Giáo sư Nguyễn Thị Ngọc Phượng và 4 cá nhân, tổ chức khác nhận Giải "Nobel của châu Á". Ảnh: Quỹ Giải thưởng Ramon Magsaysay.

Quyết tâm trở thành bác sĩ cứu người từ năm 8 tuổi

GS.BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng sinh ra trong một gia đình nghèo tại Biên Hòa (nay thuộc tỉnh Đồng Nai), nguyên quán của bà tại làng Tăng Nhơn Phú, tổng An Thủy, quận Thủ Đức, tỉnh Gia Định (nay là phường Tăng Nhơn Phú B, thành phố Thủ Đức, TP HCM).

Năm 8 tuổi, bà trải qua một cơn bạo bệnh và được một bác sĩ người Pháp cứu chữa. Từ đó, bà luôn ước mơ trở thành bác sĩ giỏi để hành nghề cứu người.

Hoàn cảnh gia đình khó khăn, cha mẹ đi làm xa, bà được bà ngoại cưu mang, tiếp tục việc học và sau đó thi đỗ vào Trường Nữ Trung học Gia Long. Để chiều lòng cha mẹ, bà đã nộp đơn thi vào trường Sư phạm. Tuy nhiên, với ước mơ trở thành bác sĩ cứu người, sau khi tốt nghiệp Trung học, bà vẫn tham dự kỳ thi lớp dự bị y khoa và đứng thứ 6 trong tổng số học sinh toàn miền Nam thi vào Trường Đại học Y khoa Sài Gòn.

Giáo sư Nguyễn Thị Ngọc Phượng. Ảnh: Quỹ Giải thưởng Ramon Magsaysay.

Có thời điểm gia đình quá khó khăn, GS Nguyễn Thị Ngọc Phượng từng có ý định bỏ học để đi làm phụ giúp gia đình. Được sự động viên của cha cùng với khát khao mạnh mẽ được làm bác sĩ, bà tiếp tục việc học. Để đạt được ước mơ, bà không ngại vất vả vừa học vừa làm nhiều công việc khác nhau để kiếm tiền, từ giao gạo, than đến gia sư,... Bà chỉ có thể dành thời gian cho bài vở vào ban đêm.

Sau bao ngày miệt mài đèn sách, GS Phượng cuối cùng cũng hiện thực hóa ước mơ lúc nhỏ khi tốt nghiệp Bác sĩ Y khoa năm 1970 và 4 năm sau nhận chứng chỉ tương đương Tiến sĩ Y khoa Hoa kỳ. Năm 1974, bà tiếp tục tốt nghiệp chuyên ngành Phụ khoa hệ sau đại học.

Cả đời vì nạn nhân chất độc da cam

Chất độc da cam mà Mỹ từng sử dụng trong thời kỳ chiến tranh đã khiến hàng triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm và phải chịu đựng vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm các bệnh về da, dị tật bẩm sinh, sảy thai và các bệnh mãn tính khác. GS. BS Phượng bị ảnh hưởng sâu sắc khi chứng kiến ​​những dị tật bẩm sinh nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh mà lúc đầu bà không hiểu nguyên nhân.

Giáo sư Nguyễn Thị Ngọc Phượng Ảnh: wikipeacewomen.org.

Chia sẻ trên trang rmaward.asia, bà nhớ lại trường hợp đầu tiên khi đỡ đẻ một đứa trẻ bị dị tật nghiêm trọng vào năm 1968: “Khi còn là thực tập sinh tại Bệnh viện Từ Dũ, trong một lần đỡ đẻ, tôi hoảng sợ khi thấy một thai nhi không có sọ não. Kể từ đó, cứ mỗi một hoặc hai ngày, tôi lại chứng kiến ​​những dị tật bẩm sinh như vậy và nỗi đau khổ của những người mẹ”.

Điều này đã thúc đẩy bà cống hiến cuộc đời mình để khám phá sự thật về chất độc da cam, tìm kiếm công lý cho các nạn nhân của nó và giúp đỡ những người bị ảnh hưởng thông qua nghiên cứu và làm việc với Hiệp hội Nạn nhân Chất độc da cam/Dioxin Việt Nam (VAVA).

BS Phượng và các cộng sự của bà phát hiện ra rằng những người ở các khu vực bị rải chất độc màu da cam bị dị tật bẩm sinh cao gấp ba lần so với những nơi khác. Bà đã công bố nghiên cứu của mình, bắt đầu bước vào hành trình tìm kiếm các bằng chứng khoa học xác định chất độc da cam/dioxin là nguyên nhân gây ra dị tật bẩm sinh và một số loại ung thư cho con người. Bà trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên được mời vào Hạ viện Mỹ để trình bày tác hại của chất độc da cam/dioxin lên sức khỏe con người, thu hút sự quan tâm của quốc tế.

Ở tuổi 80, GS.BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng vinh dự nhận giải Ramon Magsaysay vì là bác sĩ người Việt Nam có nhiều đóng góp, cống hiến cho việc nghiên cứu tìm ra sự thật về sự tàn phá của chất độc da cam/dioxin, tác hại của nó đối với sức khỏe sinh sản của các nạn nhân, kiên trì theo đuổi công lý để đòi công bằng cho họ.

Susanna B. Afan, Chủ tịch quỹ giải thưởng, chia sẻ trên trang Devdiscourse.com: "Giải thưởng này tôn vinh những người thách thức hiện trạng bằng sự chính trực, dũng cảm đối mặt với những bất công có hệ thống, chuyển đổi các lĩnh vực quan trọng thông qua các giải pháp đột phá thúc đẩy tiến bộ xã hội và giải quyết các vấn đề toàn cầu cấp bách với khả năng phục hồi vững chắc".

“GS.BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng đã đưa ra bằng chứng rằng không bao giờ là quá muộn để sửa chữa sai lầm của chiến tranh, giành lại công lý và hỗ trợ những nạn nhân bất hạnh của nó", theo Quỹ Giải thưởng Ramon Magsaysay.

Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng bên những em nhỏ nhiễm chất độc da cam được chăm sóc tại Bệnh viện Từ Dũ. Ảnh: Wikipedia.

Tuy vậy, đối với GS Phượng, tất cả những gì bà đã làm vẫn chưa đủ so với sự hy sinh và mất mát quá lớn của người dân. Giải thưởng này không chỉ là sự ghi nhận mà còn là động lực để bà tiếp tục cống hiến vì nhân dân.

Chia sẻ cảm xúc khi được vinh danh, GS Nguyễn Thị Ngọc Phượng bày tỏ: “Tôi rất vinh dự và vui mừng khi được nhận giải thưởng Ramon Magsaysay năm nay. Cùng với các đồng nghiệp tại Bệnh viện Từ Dũ và VAVA, chúng tôi đã nỗ lực nâng cao nhận thức toàn cầu về tác động tiêu cực của chất độc da cam đối với các nạn nhân chiến tranh. Tổng cộng 47 năm nghiên cứu đã giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về nguy cơ gây ung thư do dioxin gây ra và các mối đe dọa lâu dài đối với sức khỏe sinh sản.

Giải thưởng này là sự khích lệ to lớn đối với tất cả chúng tôi tại VAVA trong việc tiếp tục nỗ lực hỗ trợ, thúc đẩy và mang lại công lý cho các thế hệ bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam khi họ nỗ lực vượt qua nghịch cảnh mỗi ngày. Giải thưởng này cũng tuyên bố mạnh mẽ với thế giới rằng hành tinh của chúng ta cần được bảo vệ và tất cả mọi người cần hòa bình, không phải chiến tranh và vũ khí giết người hàng loạt”.

Cùng với hành trình đi tìm công lý cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin, GS Nguyễn Thị Ngọc Phượng còn được biết đến với nhiều thành tựu đã cống hiến cho nền y khoa nước nhà. Đặc biệt, bà là người tiên phong đưa kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm về Việt Nam, trở thành “bà tiên” giữa đời thực mang giấc mơ hạnh phúc cho nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn.

Để tôn vinh những đóng góp và thành tựu của bà trong lĩnh vực sản phụ khoa, Nhà nước Việt Nam đã phong tặng bà danh hiệu Anh hùng Lao động và Thầy thuốc Nhân dân.