Ngộ độc nấm rừng: Nhận diện 4 loại nấm độc nguy hiểm

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), Việt Nam có khoảng 50 - 100 loại nấm độc khác nhau. Đa phần các loại nấm này có độc tính rất mạnh, so với các loại ngộ độc khác, ngộ độc nấm xảy ra ít hơn về số ca, nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao.

Đặc điểm nhận dạng một số loại nấm độc:

Nấm độc tán trắng (Amanita verna)

Loại nấm này mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác… Nấm độc tán trắng được phân bố ở khắp nơi trên thế giới còn tại Việt Nam, nấm tán trắng thường mọc ở các tỉnh phía Bắc: Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Yên Bái, Bắc Kạn, Phú Thọ…

Đặc điểm nhận dạng của loại nấm này là mũ nấm màu trắng và bề mặt nhẵn bóng. Lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành, mũ nấm phẳng và đường kính khoảng 5 - 10cm. Đến khi già mép mũ có thể cụp xuống. Phiến nấm và cuống nấm màu trắng, phần cuống có dạng màng ở trên gần sát với mũ, chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa. Do bề ngoài nấm tán trắng rất mập, trắng, người dân dễ nhầm với các loại nấm ăn được.

Ảnh minh hoạ

Nấm độc tán trắng có mùi thơm dịu và thuộc loại nấm có độc tính cao. Cây chứa độc tố chính là amatoxin, không mất khi đun sôi hoặc sấy khô, gây phá hủy tế bào, đặc biệt là tế bào gan dẫn đến suy gan cấp. Triệu chứng nhiễm độc thường xuất hiện muộn (từ 6 - 24h) như đau bụng, nôn, tiêu chảy, vàng da, xuất huyết, tiểu ít, hôn mê… Việc điều trị cần tiến hành càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ tử vong.

Nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa)

Đặc điểm của nấm độc trắng hình nón trông gần giống nấm độc tán trắng, chúng mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác. Mũ nấm có màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mép khum đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm thường khum hình nón với đường kính khoảng 4 – 10cm. Đặc trưng của loại nấm này là mùi rất khó chịu.

Loại nấm này cũng chứa độc tố amatoxin, triệu chứng xuất hiện muộn, dễ gây tử vong nếu không được phát hiện kịp.

Ảnh minh hoạ

Nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata hoặc Inocybe rimosa)

Loại nấm này mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác… Nấm mũ khía nâu xám có mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh xuống mép mũ. Khi già, mép mũ nấm bị xẻ thành các tia riêng rẽ, đường kính mũ nấm 2 - 8cm. Phiến nấm lúc non màu hơi trắng, gắn chặt vào cuống, khi già có màu xám hoặc nâu, tách rời khỏi cuống. Cuống nấm có màu từ hơi trắng đến vàng nâu, dài 3 - 9cm, thịt nấm màu trắng.

Ảnh minh hoạ

Độc tố chính trong loại nấm này là muscarin, tác động lên hệ thần kinh, gây các triệu chứng như vã mồ hôi, khó thở, thở rít, mạch chậm, hôn mê, co giật. Triệu chứng xuất hiện sớm (trong 6 giờ sau ăn) nên dễ dàng phát hiện hơn.

Nấm ô tán trắng phiến xanh (Chlorophyllum molybdites)

Mũ nấm lúc còn non hình bán cầu dài, màu vàng nhạt, có các vảy nhỏ màu nâu nhạt hoặc xám nhạt. Khi trưởng thành mũ nấm hình ô hoặc trải phẳng, màu trắng, đường kính 5 - 15cm, trên bề mặt mũ có các vảy mỏng màu nâu bẩn dày dần về đỉnh mũ. Phiến nấm lúc non có màu trắng, lúc già có ánh màu xanh nhạt hoặc xanh xám, nấm càng già màu xanh càng rõ. Cuống nấm có màu từ trắng đến nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ.

Ảnh minh hoạ

Thường mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc ở ven chuồng trâu bò, trên bãi cỏ, ruộng ngô và một số nơi khác. Đây là loại nấm thuộc nhóm chất độc kích thích đường tiêu hóa dạ dày, ruột. Chất độc tác động nhanh chóng gây buồn nôn, ói mửa, đau bụng, chuột rút và tiêu chảy. Triệu chứng xuất hiện sớm sau ăn trước 6 giờ và giảm dần cho tới 2 - 3 ngày.