Theo đại diện Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), hiện đường nhập lậu vào Việt Nam với khoảng 500.000 - 700.000 tấn/năm. Bên cạnh đó còn một số lượng lớn đường nhập theo chiêu trò "tạm nhập" nhưng không "tái xuất" đang xâm nhập thị trường nội địa khiến mặt hàng đường sản xuất trong nước không thể cạnh tranh, tồn kho ngày một lớn.
Hiện nay cả nước còn tồn kho khoảng 650.000 tấn đường. Trong đó, Công ty CP Mía đường Sơn La đang tồn kho gần 40.000 tấn đường, giá trị tương đương 500 tỷ đồng. Công ty CP Mía đường Tuy Hòa đến thời điểm này vẫn còn khoảng 15.000 tấn đường tồn kho, tương đương hơn 170 tỷ đồng...
Ông Nguyễn Trường Chinh, Giám đốc Nhà máy đường Tuy Hòa, cho biết, giá đường giảm sâu đương nhiên sẽ đẩy giá mía đi xuống. Các vụ mía từ 3 năm trở lại đây, giá mía trung bình chỉ khoảng 800 đồng/kg. Đây là mức giá theo người nông dân họ vẫn có thể sống được nhưng nếu giá tiếp tục giảm, chắc chắn sẽ phải "bỏ của chạy lấy người".
Thực tế trong niên vụ mía vừa qua, một số vùng mía nguyên liệu đã phải phá bỏ, nhiều nhà máy hoạt động cầm chừng... Nếu tình hình này kéo dài, nhiều doanh nghiệp ngành đường trong nước sẽ phải đối diện với nguy cơ phá sản.
Theo báo cáo của Công ty CP Mía đường Cần Thơ, niên vụ năm 2018-2019 công ty chỉ ép được gần 591.700 tấn mía, giảm gần 38%, sản lượng mía ép giảm hơn 37% và lượng đường thu được hơn 50.500 tấn, giảm 43,5% so với niên vụ trước đó.
Trước đây vùng nguyên liệu của Nhà máy đường Tuy Hòa gần 8.000 ha nhưng niên vụ mới chỉ còn 5.500 ha nên tổng sản lượng mía còn 210.000 tấn so với trước kia là 330.000 tấn. Mía nguyên liệu giảm buộc nhà máy phải giảm công suất.
Hiệp định Thương mại hàng hoá ASEAN (Atiga) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2020. Theo hiệp định này, hạn ngạch nhập khẩu mía đường từ ASEAN chính thức được xóa bỏ và mức thuế suất nhập khẩu đường vào Việt Nam sẽ là 0%. Khi đó, đường nhập khẩu chính ngạch vào thị trường Việt Nam rất lớn và giá sẽ phải giảm xuống 15-20%. Với giá đường xuống thấp thì giá thu mua mía của người nông dân chắc chắn sẽ giảm và người nông dân khi không có lãi họ sẽ chuyển sang trồng cây khác. Không còn cây mía thì nhà máy lấy đâu nguyên liệu sản xuất, tương lai sẽ rất khó khăn...
