Năm 2020: Nắng nóng kỷ lục, mùa đông đến sớm

Nắng nóng kéo dài, khô hạn kỷ lục

TS Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, số ngày nắng nóng trong tháng 6 ở nhiều nơi thuộc Bắc Bộ vượt ngưỡng kỷ lục, kéo dài trên 20 ngày với nhiệt độ trung bình cao hơn trung bình nhiều năm 1,5 - 2,5 độ C. 

Điều đặc biệt là trong nửa đầu tháng 7, các khu vực trên phạm vi toàn quốc có nhiệt độ trung bình cao hơn nhiều năm khoảng từ 0,5 - 2 độ C, riêng các tỉnh Bắc và Trung Trung Bộ cao hơn 2 độ C. Phải đến ngày 20/7, nắng nóng mới có dấu hiệu suy giảm ở Bắc Bộ trong khi Trung Bộ vẫn có khả năng kéo dài những ngày sau đó. Dự báo nắng nóng còn tiếp tục xảy ra ở Bắc Bộ trong tháng 7 và giảm dần trong tháng 8. Trong khi đó, ở miền Trung, đặc biệt các tỉnh từ Nghệ An đến Phú Yên, tháng 8 vẫn có thể xảy ra các đợt nắng nóng kéo dài 7 - 10 ngày.

Dự báo sau ngày 20/7 nắng nóng có khả năng chấm dứt ở Bắc Bộ, còn ở các tỉnh Trung Bộ sau ngày 20/7 nắng nóng cũng có khả năng suy giảm dần. Trọng điểm nắng nóng trong thời gian tới ở Bắc Bộ là khu vực đồng bằng, Thủ đô Hà Nội và tỉnh Hòa Bình nhiệt độ cao phổ biến 36 - 38 độ C, có nơi trên 38 độ C; còn ở miền Trung là ở các tỉnh từ Thanh Hóa đến Quảng Trị có nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt với nền nhiệt độ phổ biến 37 - 40 độ C, có nơi trên 40 độ C.

Dự báo các đợt nắng nóng ở Bắc Bộ còn có thể xảy ra trong tháng 7 và giảm dần trong tháng 8. Trong khi đó, ở miền Trung, đặc biệt các tỉnh từ Nghệ An đến Phú Yên, tháng 8/2020 vẫn có thể xảy ra các đợt nắng nóng kéo dài khoảng 7 - 10 ngày. 

Cùng với nắng nóng kéo dài thì hạn hán cũng xuất hiện những kỷ lục mới. Nắng nóng kéo dài kết hợp với lượng mưa thiếu hụt nghiêm trọng so với trung bình nhiều năm đã đẩy các tỉnh miền Trung vào mùa khô hạn kỷ lục, tương đương, thậm chí có nơi hơn cả năm 2019 - năm khô hạn nhất trong lịch sử. Trên một số dòng sông miền Trung đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong lịch sử như sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An), sông La (Hà Tĩnh), sông Bến Hải (Quảng Trị), sông Tả Trạch (Huế), sông Thu Bồn (Quảng Nam). Tổng lượng dòng chảy trên phần lớn các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 16 - 63%, một số sông thấp hơn trên 70%. 

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định, từ nay đến tháng 8, lượng dòng chảy trên các sông miền Trung tiếp tục thiếu hụt từ 30 - 65%, một số sông thiếu hụt trên 70%. Một số sông tiếp tục có khả năng xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc.

Chuyển sang pha La Nina, mùa đông sẽ đến sớm và lạnh hơn

Nhận định về diễn biến thời tiết khu vực miền núi phía Bắc từ nay đến cuối năm, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn cho biết, qua giám sát về hiện tượng Enso, trạng thái đang nghiêng trung tính, phần lớn các dự báo sau tháng 9 khả năng chuyển sang pha lạnh, khi đó sẽ gia tăng mưa, bão vào những tháng cuối năm 2020. Dự báo cuối năm nay thời tiết sẽ chuyển sang pha La Nina, ảnh hưởng của không khí lạnh rất rõ ràng. Biểu hiện là mùa đông sẽ đến sớm hơn, có những đợt lạnh kỷ lục và lạnh hơn so với trung bình nhiều năm. Lưu ý xảy ra rét đậm, rét hại ở vùng miền núi phía Bắc. Nói về xác xuất dự báo này, ông Khiêm khẳng định dự báo hiện tượng Enso thường có xác suất đúng rất cao và đây cũng phản ánh đúng quy luật diễn biến của thời tiết trong nhiều năm qua.

Khả năng hiện tượng ENSO sẽ tiếp tục duy trì ở trạng thái trung tính nhưng vẫn nghiêng về pha lạnh trong khoảng 1 - 2 tháng tới; sau đó nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực trung tâm Thái Bình Dương tiếp tục lạnh hơn và có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina vào các tháng cuối năm 2020 và đầu năm 2021, với xác suất xảy ra khoảng 60%, nhưng có cường độ yếu và ít có khả năng kéo dài.

Trên phạm vi toàn quốc, nhiệt độ trung bình trong 2 tháng 8 và 9 phổ biến ở mức cao hơn trung bình cùng thời kỳ khoảng 0,5 - 1 độ C; trong tháng 10, 11 và 12, nhiệt độ toàn quốc ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Nhưng sang tháng 1/2021, nhiệt độ toàn quốc sẽ phổ biến thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 0,5 - 1 độ C.  Đáng chú ý, sắp tới, không khí lạnh có khả năng ảnh hưởng sớm, nền nhiệt trung bình mùa đông năm 2020 - 2021 sẽ thấp hơn so với mùa đông năm 2019 - 2020.

Mùa đông năm ngoái, các đợt rét đậm đến muộn, không có rét hại. Mỗi đợt rét cũng chỉ xuất hiện trong 3 - 4 ngày rồi kết thúc. Xen kẽ giữa các đợt rét, nền nhiệt độ vẫn tăng cao. Bên cạnh đó, không khí lạnh ảnh hưởng trong giai đoạn bão vẫn còn hoạt động, do đó, cần đề phòng tổ hợp của không khí lạnh kết hợp với áp thấp nhiệt đới, bão. Theo dự báo, hoạt động bão/áp thấp nhiệt đới ở khu vực phía Bắc sẽ chịu ảnh hưởng từ một đến hai cơn bão/áp thấp nhiệt đới và rơi vào tháng 8 và 9. Không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió đông có thể gây mưa, lũ lớn ở các tỉnh miền Trung, nhất là giai đoạn tháng 11 và 12/2020.

Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho rằng, trong bầu khí quyển, độ ẩm không khí là cân bằng, nếu mưa ở nơi này thì sẽ nóng ở nơi kia. Trong tháng 6 vừa qua, Trung Quốc mưa rất nhiều, trong khi Việt Nam lại rất nóng. Trong giai đoạn cuối năm nay, khả năng mưa lũ sẽ dồn dập ở khu vực Trung Bộ và phía Nam của Việt Nam.