Nguyên nhân gây ra do tỳ hư không vận hóa được thủy thấp, ấn ngón tay vào mắt cá chân thấy lõm xuống, một số trường hợp xảy ra do khí trệ, tỳ hư, khí ở trung tiêu không vận hóa được thủy cốc, nước ứ lại ở da thịt gây phù thũng toàn thân, mệt mỏi, sắc mặt xanh tái, sức khỏe kém, ăn uống không thấy ngon, ngủ chập chờn, chân tay lạnh, tức ngực, bụng đầy, miệng nhạt, đại tiện lỏng, tiểu đêm ít, lưỡi trắng rêu mỏng.
Dù bị phù ở giai đoạn nào của thai kỳ cũng cần theo dõi sát sao, khám bệnh định kỳ theo y lệnh của bác sĩ, uống thuốc đều đặn. Ngoài ra, cần chú trọng đến chế độ ăn uống, cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho mẹ và cho con. Xin giới thiệu một số món ăn chống phù cho người mang thai.
Cháo vịt: Thịt vịt 200g (vịt trời càng tốt), gạo tẻ 100g, gạo nếp 100g, gừng, gia vị, hành, mùi vừa đủ. Vịt làm sạch thái miếng vừa ăn, ướp gia vị, hạt tiêu, gừng 3 lát thái nhỏ ướp 15 phút, đem xào qua cho ngấm gia vị. Gạo vo sạch nấu cháo, khi cháo gần chín cho tiếp thịt vịt vào đun cho chín nhừ, nêm gia vị ăn nóng. Món cháo vịt có tác dụng bổ tỳ vị, ích khí, dưỡng âm, lợi tiểu, tiêu phù thũng.
Nho và cẩu khởi tử: Nho khô 50g, cẩu khởi tử 30g, 2 vị thuốc này cho vào đĩa đem hấp cách thủy chín, lấy ra ăn hằng ngày. Món này giúp cho thần kinh hết suy nhược, khí huyết lưu thông, lợi tiểu, bổ máu, bổ can thận, hết đau đầu, ngủ được, không đi tiểu đêm.
Bông mã đề: Bông mã đề mỗi ngày 1 nắm, rửa sạch, đun sôi để nguội uống cả ngày. Tác dụng lợi tiểu tiện, nước tiểu trong, hết phù, tốt cho sự bài tiết của thận.
Cá chép, gừng tươi, bạch truật, đương quy: Các vị thuốc trên mỗi vị 10g, phục linh 15g, cá chép 1 con 50g. Cá làm sạch bỏ ruột, ướp gia vị, hạt tiêu, gừng thái chỉ, ướp 15 phút. Tất cả các vị thuốc bọc vào vải xô, ninh chín sau đó cho cá vào đun tiếp. Khi cá chín nêm gia vị vừa đủ, ăn cá, uống nước canh, tuần 3 lần. Bài thuốc này tốt cho phụ nữ bị phù khi mang thai, khi nào hết phù thì dừng.
Canh lạc, đậu phụ, trần bì, táo đỏ: Đậu phụ 150g, lạc 150g, trần bì 5g, táo đỏ 10 quả. Cho tất cả các vị thuốc vào sắc lên, khi lạc chín ăn cái và uống nước. Món canh này hành khí, hoạt huyết lợi tiểu, hết phù, an thần, bổ máu, nâng cao sức khỏe khi mang thai.
Phụ nữ mang thai bị phù dùng các món ăn trên kết hợp đi bộ, tập thể dục nhẹ nhàng theo sức mình, khi ngủ kê chân cao hơn đầu giúp cho tuần hoàn máu trở về tim dễ dàng.
BS Kim Lan (nguyên cán bộ Viện Châm cứu T.Ư)
