Nguyên nhân gây bệnh do tình chí chỉ bị kích thích, can khí uất kết mất khả năng sơ tiết làm rối loạn chuyển hóa của tì vị gây ra. Một phần do áp lực công việc, do chế độ ăn uống thất thường nên tì vị bị tổn thương, mất khả năng kiện vận, hàn tà nhân đó mà xâm nhập gây khí trệ huyết ứ mà đau thành từng cơn. Theo cách chữa Tây y, người ta làm các thủ thuật như soi dạ dày để xem, có u hay không, có vi khuẩn HP không để chẩn đoán và có đơn thuốc điều trị. Còn Đông y chia ra làm các thể:
Thể can khí phạm vị: Trong đó có khí trệ còn gọi là khí uất và hỏa uất đều có đau vùng thượng vị, đau lan ra sau lưng và 2 bên mạn sườn, lưỡi khô miệng chua, có lúc đắng, ăn ngủ kém, không sâu giấc, gầy dần đi.
Thể tì vị hư hàn: Đau bụng liên miên vùng thượng vị, có nôn, mệt mỏi, đầy bụng ậm ạch không tiêu, sợ lạnh, đi ngoài phân nát, ít uống nước, chân tay lạnh. Dù ở thể nào thì uống thuốc theo thể đó do bác sĩ kê đơn. Dưới đây là một số món ăn bài thuốc.
Dạ dày hầm cách thủy: Dạ dày 1 chiếc rửa sạch, bóp muối, giấm cho thật kỹ để không còn mùi hôi. Lấy 5 lát gừng và 12 hạt tiêu đem cho vào trong dạ dày, đặt lên nồi hầm cách thủy, khi dạ dày chín nhừ ăn nóng trong ngày, tuần ăn 3 bữa, kiên trì trong 1 tháng bệnh sẽ thuyên giảm.
Thịt bò hầm tiêu nhân chưởng: Thịt bò 200g, tiêu nhân chưởng 200g. Thịt bò rửa sạch, thái miếng vừa ăn, ướp gia vị, hạt tiêu, gừng thái chỉ. Tiêu nhân chưởng rửa sạch, bỏ gai, thái lát miếng vừa ăn. Sau khi ướp thịt bò 20 phút cho vào phi hành mỡ, xào qua cho thịt thấm gia vị, cho nước vào đun sôi rồi cho tiêu nhân chưởng vào hầm nhừ, nêm gia vị vừa đủ, ăn nóng trong ngày, tuần ăn 3 bữa.
Lươn xào tỏi: Lươn 200g, tỏi 1 củ, rượu 50ml. Lươn tuốt sạch, bóp muối và rượu sau đó mổ bỏ ruột, thái khúc ngắn vừa ăn. Ướp lươn với hạt tiêu, gia vị và gừng để 20 phút, sau đó phi hành mỡ cho thơm, cho lươn vào xào với tỏi, muối gia vị vừa đủ và rượu, xào cho át mùi tanh. Ăn lươn xào vừa đủ dinh dưỡng vừa chữa được bệnh dạ dày và đau tức ngực. Tuần ăn 3 bữa.
Táo tàu sắc với hạt tiêu: Táo tàu 5 quả, hạt tiêu 7 hạt, cho 2 vị thuốc này sắc đặc lên uống trong ngày, uống nóng tốt cho người đau dạ dày thể hàn, sợ lạnh, chân tay lạnh. Trong quá trình dùng món ăn bài thuốc này cần kiêng rượu bia và nước có ga, kiêng ăn cay nóng. Tập thể dục nhẹ nhàng, tinh thần sảng khoái, không nên căng thẳng.
BS Kim Ngân (Viện Châm cứu T.Ư)
