Siết khí thải xe ô tô
Theo Dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải, xe ô tô sản xuất trong nước, nhập khẩu mới hiện phải đạt tiêu chuẩn mức Euro 4, sắp tới phải đạt tiêu chuẩn mức tương ứng Euro 5. Theo dự thảo, mức 5 là tiêu chuẩn về phép thử và giới hạn chất gây ô nhiễm có trong khí thải tương ứng với mức Euro 5 được Ủy ban Kinh tế châu Âu của Liên Hợp Quốc quy định. Các loại xe ô tô được áp dụng trong quy chuẩn bao gồm các xe ô tô có ít nhất bốn bánh, được phân loại vào nhóm xe ô tô khối lượng chuẩn thấp (cao nhất bằng 2.610kg) hoặc nhóm xe ô tô khối lượng chuẩn cao (lớn hơn 2.610kg và một số loại có đặc điểm khác).
Vụ Môi trường cho biết, dự kiến áp dụng mức 5a từ 1/1/2022 đối với xe khối lượng chuẩn thấp (đối với phép thử để kiểm tra khối lượng trung bình của khí thải ở đuôi ống xả) và mức 5b từ năm 2025; từ 1/1/2025 đối với phép thử kiểm tra chức năng của hệ thống chuẩn đoán trên xe. Xe có khối lượng chuẩn cao cũng được áp dụng mức 5a từ 1/1/2022, nhưng phép thử kiểm tra chức năng của hệ thống chuẩn đoán xe được áp dựng từ 1/1/2027.
Ông Nguyễn Văn Phương, Phó phòng Chất lượng xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam) cho biết, từ tháng 1/2017, các loại ô tô, xe máy sản xuất, lắp ráp hay nhập khẩu đều đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4 với ô tô và Euro 3 với xe máy theo lộ trình Quyết định 49/QĐ-TTg về tiêu chuẩn khí thải của Chính phủ. Theo đó, các loại xe mới đều đã có sẵn bộ chuyển đổi xúc tác để làm giảm phát thải độc hại. Tuy nhiên, hàng chục triệu xe máy, ô tô sản xuất trước 2017 chưa có bộ lọc này.
Thực tế từ đầu năm 2020, mức tiêu chuẩn khí thải mới (TCVN 6438:2018) được cơ quan chức năng áp dụng nhằm kiểm soát chặt hơn nồng độ chất gây ô nhiễm carbon monoxit (CO), hydrocacbon (HC) và mức độ khói trong khí thải xe. Tiêu chuẩn khí thải mới quy định giới hạn lớn nhất cho phép của các chất gây ô nhiễm CO, HC trong khí thải của động cơ cháy cưỡng bức và độ khói trong khí thải của động cơ cháy do nén được lắp trên xe đang lưu hành. Theo đó, xe chạy xăng phải có nồng độ khí CO tối đa trong khí thải là 3,5% thể tích (trước đó là 4,5%). Xe dùng diesel động cơ bốn kỳ có giới hạn tối đa khí HC là 800ppm (trước đó là 1.200ppm).
Xe phải đảm bảo tiêu chuẩn khí thải mới
Theo TS Phạm Xuân Mai, nguyên Trưởng khoa Kỹ thuật giao thông, Trường Đại học Bách khoa TPHCM, đa phần xe không được chăm sóc dẫn đến các bộ phận bị cặn, dơ, một số loại xe đời cũ quá nên không đạt chất lượng khí thải hiện hành. Nhiều xe xịt khói đen, chỉnh sửa các bộ phận trên xe, độ xe không đúng kỹ thuật cũng là nguyên nhân dẫn đến ảnh hưởng độ khói trong khí thải. Hay một số xe được sửa chữa bởi thợ vỉa hè, không có kiến thức, chỉ cần máy nổ ngay lúc đó để vận hành. Tuy nhiên, như vậy có khả năng không cháy hết nhiên liệu thì không đạt khí thải
Để đảm bảo tiêu chuẩn khí thải đủ điều kiện đăng kiểm, xe phải sử dụng bộ chuyển đổi xúc tác để giảm phát thải độc hại hay nói cách khác là màng lọc khí thải. Về mặt kỹ thuật, việc lắp đặt thêm bộ lọc khí thải không có gì khó khăn. Các phương tiện sản xuất từ năm 2000 trở về đây đều dễ dàng lắp thêm thiết bị này ngay trên ống thải. Các loại phương tiện xe cơ giới quá cũ, sản xuất trước năm 2000 có thể sẽ không phù hợp do thiết bị lọc khí thải thường được sản xuất mới đây. Tuy nhiên, đối với những phương tiện quá cũ đã có quy định xe hết niên hạn không được phép lưu thông và các thành phố lớn đang từng bước triển khai kiểm định xe máy, tiến tới loại bỏ xe “hết đát” nên vấn đề này không quá lo ngại.
Tùy đời xe và loại nhiên liệu sẽ phải lắp các loại thiết bị lọc khí thải khác nhau, chi phí dao động trong khoảng 2 - 4 triệu đồng/thiết bị đối với xe máy, có loại lên tới hàng chục triệu đồng đối với ô tô. Để tránh việc thực thi theo kiểu đối phó, lắp các thiết bị không hiệu quả để cho có, đơn vị quản lý cần thông tin đầy đủ yêu cầu chất lượng màng lọc, kiểm định như thế nào, thời hạn sử dụng bao lâu... để chính sách thật sự phát huy tác dụng
Ngoài ra, theo TS Phạm Xuân Mai, Việt Nam có thể áp dụng theo nước ngoài, họ quy định nếu xe mua tại thời điểm Euro 2, 3 thì nhà nước vẫn cho phép xe chạy thêm 20 năm nữa dù khi đó đã quy định khí thải đạt Euro 5. Nhưng chủ phương tiện phải đóng tiền thuế môi trường cao hơn các loại xe khác, hoặc cải tạo kỹ thuật lên tiêu chuẩn khí thải Euro 5 và được hỗ trợ tài chính.
