Làm sạch sông Tô Lịch bằng giải pháp tự nhiên

(khoahocdoisong.vn) - Chỉ tận dụng chính hệ vi sinh vật có sẵn trong lòng sông cùng với trồng cây lọc nước có hệ thống… là có thể giúp sông Tô Lịch trở nên trong xanh. Đó là ý tưởng của TS Phạm Văn Hội, Học viện Nông nghiệp Việt Nam.

Dùng thực vật làm sạch nước

TS Phạm Văn Hội, Trung tâm Sinh thái nông nghiệp, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, rất nhiều công nghệ áp dụng làm sạch sông Tô Lịch đến nay vẫn chưa thành công, mấu chốt là không giải quyết được bản chất của ô nhiễm. Các công nghệ này chỉ lấy được chất lơ lửng/huyền phù. Còn đối với hệ vi sinh vật ở đây, hệ thống xử lý chỉ có tác dụng phân hủy các chất độc thành ít độc, ít mùi. Sau một thời gian chất thải dạng muối sẽ tích tụ, vi sinh vật lại sẽ bị chết vì nồng độ các muối vượt khỏi miền chịu đựng và sông vẫn tiếp tục bị ô nhiễm.

Hiện tình trạng ô nhiễm chủ yếu ở sông Tô Lịch là ô nhiễm chất hữu cơ do chất thải đổ ra đây, mà trong nguyên tắc sinh thái, chất thải này sẽ là đầu vào cho một hoạt động sống khác. TS Phạm Văn Hội đề xuất sử dụng các khối (block) đổ viên đá, sỏi theo dọc sông Tô Lịch để trồng các loại cây cỏ, bụi, gỗ nhỏ có khả năng sinh trưởng mạnh, sau đó tích hợp hệ thống bơm thủy canh để hút nước thải từ sông lên cho cây lọc và trả nước thuần hoàn trở lại cho sông. Cách này sẽ giải quyết được tình trạng ô nhiễm nước và cả cảnh quan môi trường dọc sông Tô Lịch.

Trong các hệ sinh thái, vi sinh vật là mắt xích cuối chuỗi thức ăn: Làm nhiệm vụ phân hủy xác chết, chất thải thành các muối (dinh dưỡng) và trả lại bể khoáng của Trái Đất. Thực vật là mắt xích đầu tiên của chuỗi thức ăn, có vai trò hấp thụ các muối/dinh dưỡng này để nuôi cây và tổng hợp sinh khối. Theo logic sinh thái này, chỉ duy nhất thực vật có thể thực hiện được chức năng làm sạch môi trường, bao gồm cả việc hấp thụ các muối hòa tan và làm nền/ổ cho vi sinh vật sinh sống và thực hiện chức năng phân hủy. Các block, rọ đá nhằm làm tăng diện tích hoạt động và tăng oxy cho vi sinh vật theo nguyên tắc: Giả định đường kính viên đá tròn (hoặc sỏi, vật liệu xây dựng, vật liệu gỗ khác) là 2cm, nếu để nước thải chảy qua 1m3 đá với chế độ bơm ngắt hợp lý thì nước thải sẽ đi qua một bê mặt khoảng gần 3.000m2. Các hạt đá này là nơi cho vi sinh vật cư trú và tăng thêm oxy từ các khoảng không giữa các viên đá...

Áp dụng hệ thống rau thủy canh

Hệ thống sẽ vận hành tương tự aquaponics (mô hình thủy canh) đang áp dụng phổ biến trên thế giới: Nước bơm lên cung cấp dinh dưỡng cho vi sinh vật sống trong giá thể đá/vật liệu, các muối, sản phẩm phân hủy của vi sinh vật sẽ được các cây trồng hấp thụ và trả lại nước sạch cho sông. Bên cạnh đó, các dòng xả từ các ô cây cũng sẽ cung cấp thêm oxy cho sông, giúp đẩy mạnh hơn quá trình phân hủy chất thải.

Theo TS Phạm Văn Hội, nếu thực hiện theo cách này, hệ thống sông Tô Lịch có thể được chuyển thành hệ thống ít chất thải. Khi đó, không chỉ sông Tô Lịch được giải cứu, mà còn mang lại hiệu ứng dây chuyền đối với hệ thống sông Hồng nếu phải tiếp nhận nguồn thải hiện nay từ sông Tô Lịch. Giai pháp này được TS Phạm Văn Hội thực hiện thí điểm xử lý nước sông Cầu Bây (Gia Lâm, Hà Nội) cũng đang trong tình trạng ô nhiễm không kém gì sông Tô Lịch.

Ở sông Cầu Bây, TS Phạm Văn Hội và cộng sự đã xây dựng hệ thống vận hành tương tự như hệ thống rau thủy canh hydroponics để xử lý nước ô nhiễm: Nhóm thử nghiệm thành công hệ thống eco-hydroponics quy mô nhỏ dùng trực tiếp nước thải từ sông Cầu Bây tưới lên các bể chứa sỏi, vật liệu xây dựng khác để sản xuất rau thủy canh. Cùng với quá trình tuần hoàn (đưa oxy vào hệ thống), vi sinh vật hoạt động phân hủy và cây hấp thụ chất hòa tan làm dinh dưỡng: chất thải được phân hủy và nước được làm sạch. Kết qua mẫu xét nghiệm nước sau khi lọc đều cho thấy đạt chuẩn so với QCVN 08 về nước mặt. Hiện nay hệ thống thử nghiệm này vẫn đang chạy, ngay cả trong điều kiện mùa đông ít nắng cây cối vẫn sinh trưởng, đủ khả năng lọc nước.

Theo TS Phạm Văn Hội, đây là giai pháp bền bững, chủ động được trong nước mà không phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Chi phí vận hành, bảo dưỡng, nhân công chăm sóc, cắt tỉa và thu hoạch sản phẩm cây trồng… không quá tốn kém.

Theo Theo KH&ĐS
back to top