Không còn được tự quyết "room ngoại"
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Chứng khoán mà UBCKNN vừa đưa ra lấy ý kiến đã có nhiều điểm gây tranh cãi. Trong đó, điểm đáng chú ý là không còn quy định cho phép công ty đại chúng được quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room ngoại) của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, việc bỏ quyền tự quyết định room ngoại đối với lĩnh vực ngân hàng có thể gây ra hệ lụy khó lường. Bởi, ngân hàng là lực lượng mà thông qua đó Ngân hàng Nhà nước điều tiết chính sách tiền tệ quốc gia, giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Bất cứ thay đổi nào đối với ngành này cũng cần đánh giá kỹ tác động tiêu cực trước khi ban hành.
Vì vậy, với lĩnh vực ngân hàng, Chính phủ chỉ cho phép mở tối đa 30% room sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài. Trong số 30% đó, việc chào bán cho nhà đầu tư chiến lược nào lại phải được cơ quan quản lý đồng ý mới được thông qua. Như vậy, dự thảo mới của Bộ Tài chính đánh đồng ngân hàng cũng như tất cả loại hình kinh doanh khác là không phù hợp.
Theo TS. Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia, Nghị định cần phải tính đến các yếu tố đặc thù của lĩnh vực kinh tế nhạy cảm như ngành ngân hàng. “Ngân hàng phải có quyền định đoạt về room vốn ngoại, được chọn lựa nhà đầu tư chiến lược. Dự thảo Nghị định sẽ làm mất đi quyền đó của ngân hàng mà chỉ quan tâm đến nhà đầu tư lướt sóng thị trường, gây bất ổn cho những nhà đầu tư chiến lược và cho cả ngân hàng. Điều này không hề ổn” – ông nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, điểm khác biệt lớn nhất của ngân hàng so với các doanh nghiệp khác - kể cả Fintech - là ngân hàng được phép huy động vốn nội địa. Thế nhưng, việc ngân hàng mất quyền định đoạt về room có thể là kẽ hở để vốn ngoại thâu tóm ngân hàng. Khi đó, xuất hiện nguy cơ vốn huy động trong nước có thể bị tác động để “đẩy ra nước ngoài”. Đây là nguy cơ rất lớn cho an ninh tài chính quốc gia.
Thực tế thời gian qua, các ngân hàng đã tận dụng tốt quyền mở, đóng room ngoại. Qua đó, các nhà băng có thể tìm đối tác đầu tư dài hạn hỗ trợ phát triển, vừa bán mức giá có lợi nhất, mang về thặng dư tốt cho ngân hàng. Với quyền tự quyết room, ngân hàng có thể đóng room, giống như một "giải pháp để dành" khi ngân hàng có nhu cầu tăng vốn nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng hoặc đáp ứng các yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước về an toàn vốn.
“Phủ định” nội dung của quy định cũ?
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Đại hội đồng cổ đông là cơ quan cao nhất của một công ty cổ phần, được quyết định nhiều nội dung liên quan đến vận mệnh của doanh nghiệp, trong đó có thẩm quyền quyết định loại cổ phần và tổng số cổ phần từng loại được quyền chào bán. Luật Chứng khoán cũng không hề có quy định nào về tước đoạt quyền tự quyết room của doanh nghiệp.
Thế nhưng, dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Chứng khoán lại bãi bỏ quyền lợi này của doanh nghiệp, đảo ngược hoàn toàn quy định trong Nghị định hiện hành. Quy định này vi phạm quyền tự quyết của doanh nghiệp, ngân hàng.
TS. Trần Du Lịch khẳng định, nguyên tắc của Nghị định bao giờ cũng là cụ thể hóa các điều luật cần Chính phủ quy định chi tiết, chứ không phải để phủ định hết nội dung của quy định cũ.
“Chúng ta biết luật pháp bao giờ cũng có “tính bảo thủ” nhằm tạo môi trường kinh doanh ổn định, chỉ thay đổi khi thật cần thiết, nếu các quy định cũ cản trở sự phát triển. Việc đưa ra các quy định phủ nhận quy định cũ, tạo bất ổn cho nền kinh tế cần hết sức tránh. Trong quan hệ kinh tế, doanh nghiệp cần nhất là tính ổn định của pháp luật. Pháp luật mà bất ổn thì doanh nghiệp không dám làm ăn gì cả” - ông Trần Du Lịch nói.
Chuyên gia này cũng cho rằng, hiện nay, trong lĩnh vực kinh tế đang tồn tại tình trạng nhiều luật chồng chéo, mâu thuẫn nhau. Điều này rất đáng lo, nhất là trong điều kiện kinh tế đang rất cần sự ổn định.
Tán thành ý kiến này, TS Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế Thủ tướng cũng cho rằng, ngân hàng niêm yết trên sàn chứng khoán hiện nay vừa phải tuân thủ Luật Doanh nghiệp, vừa phải tuân thủ Luật Chứng khoán, vừa phải tuân theo luật chuyên ngành.
“Luật Doanh nghiệp, Luật các tổ chức tín dụng, Luật chứng khoán phải liên thông với nhau, vừa đảm bảo quyền tài sản của doanh nghiệp, vừa bảo đảm quyền tài sản của cổ đông. Có nghĩa là, phải cân bằng giữa bảo vệ quyền lợi của cổ đông nhỏ lẻ với quyền lợi của cổ đông lớn, quyền lợi của doanh nghiệp. Dự thảo Nghị định của Bộ tài chính đang thiên về bảo vệ quyền lợi cổ đông nhỏ lẻ mà coi nhẹ quyền lợi cổ đông nhà nước, quyền lợi của doanh nghiệp. Chúng ta quên mất rằng, doanh nghiệp được lợi thì tất cả cổ đông – dù lớn hay nhỏ đều được lợi và ngược lại” - ông Kiên cảnh báo.
Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam: Dự thảo nghị định Luật Chứng khoán “cần quy định như hiện hành”
Dự thảo nghị định cần bổ sung lại cụm từ "trừ trường hợp điều lệ công ty có quy định khác", như nêu tại Nghị định 60 năm 2015. Bởi đối với các công ty đại chúng đặc thù như ngành ngân hàng, tài chính, dược phẩm... mà Nhà nước cần kiểm soát thì các quy định pháp luật chỉ đưa ra các tỉ lệ nắm giữ tối đa của nhà đầu tư nước ngoài. Theo đó, các doanh nghiệp đặc thù có quyền quyết định tỉ lệ khác nằm trong tỉ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài do Nhà nước quy định cho ngành nghề đó.
Việc không quy định Đại hội đồng cổ đông của công ty đại chúng được quyền quyết định tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của cổ đông nước ngoài trên cơ sở tỷ lệ tối đa sẽ dẫn tới việc các Nhà đầu tư nước ngoài nói chung sẽ tự do mua bán ngắn hạn cổ phần của doanh nghiệp này trên thị trường, làm mất đi mục tiêu lớn của các doanh nghiệp đặc biệt này khi sử dụng công cụ tỷ lệ sở hữu nước ngoài để tìm kiếm, tiếp cận các nhà đầu tư dài hạn, chiến lược tham gia vào quản trị doanh nghiệp, hợp tác phát triển doanh nghiệp và huy động được nguồn vốn đầu tư cũng như thặng dư vốn cao hơn cho doanh nghiệp nhằm thực thi các chính sách chiến lược phát triển lâu dài của ngành, lĩnh vực và của Nhà nước.
