Khẩu trang diệt virus - hướng đi mới
Dịch Covid-19 đang lan rộng toàn cầu gây ra những thiệt hại to lớn về sức khỏe cộng đồng và nền kinh tế. Giống như bất cứ dịch bệnh truyền nhiễm nào, văcxin luôn là giải pháp đầu tiên được nghĩ đến. Trong khi chưa có văcxin thì biện pháp chủ yếu hiện nay chỉ là giãn cách xã hội, sử dụng khẩu trang và nước rửa tay. Nhưng giãn cách xã hội đồng nghĩa với việc phải ngừng sản xuất kinh doanh. Để cứu vãn nền kinh tế một số nơi đã nới lỏng giãn cách xã hội với giải pháp sử dụng khẩu trang bắt buộc. Tuy nhiên, các ý kiến bất đồng về tác dụng của khẩu trang đang là rào cản cho ý tưởng này.
Khẩu trang truyền thống là một dụng cụ lọc cơ học. Về nguyên tắc nó chỉ có thể ngăn được các vật thể có kích thước lớn hơn lỗ lọc của vật liệu. Virus corona có kích thước 80 - 160nm dễ dàng lọt qua mọi loại khẩu trang đang sử dụng kể cả khẩu trang N95 (kích thước lỗ lọc là 300nm). Thời gian lọt qua khẩu trang chỉ là nhanh hay chậm phụ thuộc vào chất liệu, cấu trúc của nó. Thêm vào đó, virus có khả năng bám dính cao, thời gian sống ngoài môi trường lên đến vài ngày nên sẽ tích lũy trên khẩu trang ngày càng nhiều trong quá trình sử dụng, biến khẩu trang thành nguồn ô nhiễm nặng hơn môi trường và nguy hiểm hơn vì tiếp xúc trực tiếp với mồm, mũi hoặc tay vô tình chạm phải.
Thị trường hiện nay, các khái niệm “khẩu trang y tế, kháng khuẩn…”, được hiểu và áp dụng rất khác nhau tạo nên sự an tâm giả tạo, dễ làm dịch bệnh lây lan. Tuy nhiên, vấn đề sẽ hoàn toàn khác nếu khẩu trang có tác dụng diệt virus. Đây là hướng đi mới, bắt đầu được đề cập đến từ thời kỳ chống virus cúm gia cầm 2004. Trong đợt Covid-19 nhiều kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Nga, Canada, Mỹ, Nhật, Israel, Trung Quốc đã được giới thiệu. Tuy nhiên, các công trình này hoặc là cần thêm thời gian để kiểm nghiệm và đưa vào thực tiễn, có loại rất đắt tiền như khẩu trang chạy pin để tạo điện áp 4 - 5 nghìn volt hoặc phát tia tử ngoại UVC để tiêu diệt virus với giá khuyến mại 99USD một chiếc.
Công nghệ "made in Việt Nam"
Hiện các nhà khoa học Việt Nam đã làm chủ công nghệ khẩu trang diệt khuẩn công nghệ nano TiO2 được bảo hộ độc quyền từ năm 2009. Cụ thể là diệt được vi khuẩn, virus gây bệnh qua đường hô hấp bằng công nghệ nano. Cho đến nay nano TiO2 vẫn là vật liệu thích hợp nhất để chế tạo khẩu trang diệt virus. Nó cũng chính là vật liệu được Cơ quan Bảo vệ Môi trường mỹ (EPA), Đại học Harvard khuyến cáo sử dụng để diệt virus cúm gia cầm. Khẩu trang diệt khuẩn bằng công nghệ nano TiO2 chứa vật liệu nano TiO2 biến tính hoạt động với ánh sáng thường, tiêu diệt mọi loại virus, vi khuẩn không sợ biến đổi gene, được thiết kế để sử dụng nhiều lần, có thể giặt khi bẩn, phù hợp với điều kiện lao động, sinh hoạt và kinh tế của người Việt Nam.
Trong đợt chống Covid-19, giải pháp khẩu trang nano dùng một lần phù hợp với nhân viên y tế cũng đã được phát triển. Ngoài ra, dung dịch diệt khuẩn nano TiO2 cũng được sản xuất để mọi người tự biến bất kỳ khẩu trang nào đang dùng thành khẩu trang diệt được nCoV một cách dễ dàng. Một khi khẩu trang có tính năng diệt virus cả 2 chiều vào, ra thì mắt xích lây lan quan trọng nhất bị chặt đứt, tình trạng lây nhiễm sẽ giảm dần và dịch bệnh sẽ được kiểm soát.
Khẩu trang nano TiO2 là công cụ diệt virus, vi khuẩn ngay từ bên ngoài cơ thể, không cần biết nó là loại gì, đột biến ra sao, không gây hại cho cơ thể, rẻ tiền, dễ triển khai mọi nơi. Sử dụng khẩu trang truyền thống thiếu chỉ dẫn khoa học đều gây ra các tổn thất nặng nề nhiều mặt. Khẩu trang diệt virus là công cụ cách ly cá nhân không giãn cách, vừa có tác dụng diệt virus để ngăn dịch lây lan vừa cho phép an toàn mở cửa lại nền kinh tế.
PGS.TS Phạm Văn Nho (Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội)
