 |
| Chân dung 2 nhà khoa học được Hội đồng Nobel vinh danh cho những kiến thức mà họ khám phá về microRNA. Ảnh: Nobel Assembly |
"Giải thưởng Nobel Y sinh năm nay vinh danh 2 nhà khoa học vì đã khám phá ra nguyên tắc cơ bản chi phối cách thức điều hòa hoạt động của gen. Họ đã phát hiện ra microRNA, một loại phân tử RNA nhỏ mới đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa gen", thông báo của Hội đồng Nobel cho hay. Ông Victor Ambros (sinh năm 1953) là một nhà sinh học người Mỹ, giáo sư ở Trường Y khoa, Đại học Massachusetts.
Trong khi đó, ông Gary Ruvkun là một nhà sinh học phân tử người Mỹ tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và là giáo sư di truyền học tại Trường Y Harvard ở Boston . Vào đầu thập niên 1990, hai nhà khoa học đã nghiên cứu cấu tạo di truyền của một loài giun tròn C. elegans dài 1 mm. Mặc dù kích thước nhỏ, loài giun này sở hữu nhiều loại tế bào chuyên biệt, chẳng hạn tế bào thần kinh và cơ. Các tế bào đó cũng được tìm thấy ở loài động vật lớn hơn, phức tạp hơn như con người, khiến nó trở thành mô hình hữu ích để nghiên cứu cách mô phát triển và trưởng thành trong sinh vật đa bào. Nó liên quan mật thiết đến cách các sinh vật trên thế giới vận động và phát triển.
Dòng thông tin di truyền từ DNA đến mRNA đến protein. Ảnh: Nobelprize.org.
Ủy ban Nobel giải thích về công trình của hai nhà khoa học: "Thông tin lưu trữ trong nhiễm sắc thể của chúng ta có thể ví như một cuốn sách hướng dẫn cho tất cả tế bào trong cơ thể. Mỗi tế bào chứa cùng một nhiễm sắc thể, chứa chính xác cùng một bộ gene và cùng một bộ hướng dẫn". Tuy nhiên, các loại tế bào khác nhau, chẳng hạn tế bào cơ và tế bào thần kinh, có những đặc điểm khác nhau. Hai nhà sinh vật học đã dành sự nghiệp của mình để nghiên cứu cơ chế nảy sinh những khác biệt này. "Câu trả lời nằm ở sự điều hòa gene, cho phép mỗi tế bào chỉ chọn các 'sách hướng dẫn' liên quan. Điều này đảm bảo rằng chỉ có tập hợp gene chính xác hoạt động trong mỗi loại tế bào", Ủy ban nêu rõ.
Trong quá trình nghiên cứu, Victor Ambros và Gary Ruvkun tiếp tục phát hiện microRNA, một loại phân tử RNA (axit nucleic thiết yếu cho hầu hết các chức năng sinh học) nhỏ mới, cần thiết cho việc điều hòa gene. Khám phá này đã giúp tiết lộ rằng bộ gene người mã hóa cho hơn 1.000 microRNA.
Các nghiên cứu di truyền cho thấy rằng tế bào và mô sẽ không phát triển bình thường nếu thiếu microRNA. Việc điều hòa bất thường microRNA - có khả năng góp phần vào sự phát triển ung thư và các đột biến ở gene mã hóa RNA siêu nhỏ - đã được phát hiện ở người, dẫn đến các vấn đề như mất thính lực bẩm sinh, rối loạn mắt và xương.
Năm ngoái, giải Nobel Y sinh vinh danh nhà khoa học người Hungary Katalin Karikó và nhà khoa học người Mỹ Drew Weissman với phát hiện về việc biến đổi cơ sở nucleoside để phát triển vaccine công nghệ mRNA hiệu quả trong phòng ngừa Covid-19.
Giải thưởng Nobel ra đời cách đây 120 năm do nhà phát minh Thụy Điển Alfred Nobel khởi xướng, trao giải cho các hạng mục Y học, Vật lý, Hóa học, Văn học và Hòa bình và giải Nobel Kinh tế mới được bổ sung sau này.
Giải Nobel Y sinh mở màn cho mùa giải năm nay. Tiếp đến là giải Nobel Vật lý (ngày 8/10), giải Nobel Hóa học (9/10), Nobel Văn học (10/10), Nobel Hòa bình (11/10), Nobel Kinh tế (14/10).
