Ưu ái chọn nhà thầu
Thanh tra Chính phủ vừa công bố Thông báo kết luận thanh tra toàn diện đối với Công ty CP phân đạm và hóa chất Hà Bắc (Công ty đạm Hà Bắc). Trong đó đã phát hiện hàng loạt sai phạm của doanh nghiệp này, thậm chí có dấu hiệu hình sự liên quan đến việc đấu thầu thực hiện dự án cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc.
Cụ thể, trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án đầu tư cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc, mặc dù đã mở thầu nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn “ưu ái” chấp nhận cho liên danh nhà thầu WEC-CECO bổ sung Giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung Giấy đăng ký kinh doanh.
Khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu dự án do nhà thầu WEC-CECO lập, nhà thầu cung cấp thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư (TMĐT) của dự án như thiếu thỏa thuận với nhà chế tạo về giá thiết bị chính mà dự án sẽ sử dụng, thiếu tài liệu tính toán chi tiết vốn đầu tư cho từng hạng mục công trình, cho thiết bị chính, thiếu báo giá chi phí bản quyền công nghệ, thiếu văn bản xác nhận tính khả thi của công nghệ... vi phạm hợp đồng 02/HĐ-XD-ĐHB ngày 25/6/2007 nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho Nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký.
Trong thẩm định, phê duyệt dự án năm 2008, Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam chỉ thẩm định TMĐT dự án nhưng lại không thẩm định các nội dung khác của dự án. Mặc dù TMĐT dự án thiếu hồ sơ, tài liệu để xác định nhưng vẫn được Tổng công ty Hóa chất thẩm định phê duyệt TMĐT dự án là 392,375 triệu USD; Dự án đầu tư bằng ngoại tệ nhưng thẩm định, phê duyệt dự án không phân tích ảnh hưởng đến yếu tố tỷ giá;...
Trong lập dự án điều chỉnh, thẩm định, phê duyệt dự án điều chỉnh năm 2009, dù Công ty đạm Hà Bắc không đủ điều kiện, không đủ năng lực nhưng vẫn tự lập dự án điều chỉnh và được Tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt.
Thanh tra Chính phủ cho biết, mặc dù dự án không thay đổi về quy mô, công suất, khi thẩm định điều chỉnh dự án, TMĐT dự án, trong đó có một số nội dung về chi phí thiết bị chưa được làm rõ nhưng vẫn được Tổng công ty Hóa chất thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án lên 568,646 triệu USD, tăng 176,271 triệu USD (tăng 44,9%). Tổng mức đầu tư dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng lãi vay, tăng chi phí sản xuất - kinh doanh là một nguyên nhân dẫn đến dự án thua lỗ.
Trong tổng mức đầu tư dự án 568,646 triệu USD, tỷ lệ vốn tự có của Công ty đạm Hà Bắc tham gia dự án chỉ chiếm 17,9% TMĐT, còn lại chủ yếu là vốn đi vay chiếm 82,1% dẫn đến chi phí lãi vay lớn, thua lỗ kéo dài.
Thanh tra Chính phủ kết luận, do việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án có một số nội dung, nhất là về TMĐT của dự án thiếu căn cứ, vi phạm quy định pháp luật, làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí sản xuất kinh doanh, là nguyên nhân chính dẫn đến dự án bị thua lỗ.
 |
| Dự án cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc thua lỗ 2.887 tỷ đồng (Ảnh: Báo Thanh tra) |
Chuyển cơ quan điều tra
Theo hồ sơ điều chỉnh dự án (FS), kết quả thẩm định điều chỉnh dự án nêu: Trong mọi trường hợp thì nếu vốn đầu tư tăng 19%, giá bán ure có sự biến động giảm từ 8%, giá than nguyên - nhiên liệu tăng 22% dự án sẽ gặp khó khăn.
Thực tế, khi dự án hoàn thành đi vào sản xuất (từ tháng 4/2015) giá than tăng cao (năm 2015 là 1.932.054đ/tấn, tăng 103% so với FS; năm 2016 là 1.833.940đ/tấn, tăng 93% so với FS; năm 2017 tăng 105%; năm 2018 tăng 110%, 6 tháng năm 2019 tăng 128%).
Mặt khác, theo số liệu bán hàng của Công ty, giá bán ure trong nước năm 2016 giảm 8%, năm 2017 giảm 10% (vượt so với dự báo nêu trong FS, trong kết quả thẩm định điều chỉnh dự án), mặc dù năm 2018 có tăng 2%, đầu năm 2019 tăng 0,33% nhưng giá nguyên liệu than tăng cao, là một trong các nguyên nhân dẫn đến dự án thua lỗ.
Thống kê cho thấy, từ năm 2015 trở lại đây hoạt động sản xuất - kinh doanh tại Công ty đạm Hà Bắc thua lỗ triền miên, trong đó năm 2015 lỗ 669,773 tỷ đồng, năm 2016 lỗ 1.051,446 tỷ đồng, năm 2017 lỗ 661,645 tỷ đồng, năm 2018 lỗ 332,544 tỷ đồng, 6 tháng đầu năm 2019 lỗ 222,344 tỷ đồng, số lỗ lũy kế đến tháng 6/2019 là 2.887,713 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ kết luận, quá trình triển khai dự án thực hiện dự án đầu tư cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc đã có vi phạm quy định pháp luật trong tổ chức đấu thầu chọn Nhà thầu tư vấn lập dự án, trong thẩm định, quyết định phê duyệt dự án, điều chỉnh dự án, tăng TMĐT dự án thiếu căn cứ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến dự án thua lỗ với số lũy kế đến 30/6/2019 là 2.887 tỷ đồng, có dấu hiệu hình sự.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại Dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc trong lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án; trong lập, thẩm định, quyết định phê duyệt dự án, điều chỉnh dự án.
