Sữa bột là một nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt trong những trường hợp mẹ không đủ sữa hoặc bé cần bổ sung thêm dưỡng chất để phát triển toàn diện. Tuy nhiên, không phải loại sữa công thức nào cũng phù hợp với cơ địa của từng bé. Việc dùng sữa không phù hợp có thể gây ra hàng loạt biểu hiện bất thường từ tiêu hóa đến da liễu và giấc ngủ. Nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ không hợp sữa bột và xử lý kịp thời sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh, tránh các biến chứng về lâu dài.
 |
| Hình minh hoạ - Nguồn: Internet |
Dấu hiệu nhận biết trẻ không hợp sữa bột
Rối loạn tiêu hóa: Đây là dấu hiệu phổ biến và dễ nhận biết nhất.
Tiêu chảy: Bé bị tiêu chảy, đi phân lỏng, nhiều lần trong ngày, kèm mùi hôi khó chịu. Nếu kéo dài, dễ dẫn đến mất nước và suy dinh dưỡng.
Táo bón: Phân khô, rắn, bé đi tiêu khó khăn, thường đỏ mặt, rặn nhiều, khóc khi đi ngoài.
Đầy bụng, khó tiêu: Bé có biểu hiện trướng bụng, quấy khóc, ngủ không yên giấc, xì hơi nhiều, hoặc nôn trớ sau khi uống sữa.
Nguyên nhân thường do hệ tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện, không tiêu hóa được các thành phần trong sữa như đường lactose hoặc đạm sữa bò.
Dị ứng hoặc phản ứng da liễu: Nổi mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy, nhất là ở vùng mặt, cổ, bụng, hoặc toàn thân.
Chàm sữa: Những mảng da khô, bong tróc hoặc rịn nước, gây khó chịu cho bé.
Đây thường là phản ứng của cơ thể khi hệ miễn dịch nhận nhầm đạm sữa như một “chất lạ” cần loại bỏ.
Bé chậm tăng cân hoặc sụt cân
Dù bú đủ lượng sữa nhưng bé vẫn chậm lớn, không đạt chuẩn tăng cân theo từng giai đoạn. Nguyên nhân có thể do cơ thể không hấp thụ được dưỡng chất trong sữa, dẫn đến thiếu hụt năng lượng.
Bé quấy khóc, ngủ không ngon
Trẻ thường xuyên quấy khóc sau khi bú, khó dỗ, ngủ chập chờn, hay thức giấc về đêm. Điều này có thể xuất phát từ cảm giác khó chịu trong bụng hoặc phản ứng phụ khác do sữa gây ra.
Rối loạn hô hấp (ít gặp nhưng cần lưu ý)
Một số trường hợp dị ứng sữa nghiêm trọng có thể dẫn đến nghẹt mũi, ho, thở khò khè, nặng hơn là sốc phản vệ (rất hiếm nhưng nguy hiểm).
Nguyên nhân khiến trẻ không hợp sữa bột
Dị ứng đạm sữa bò: Là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng với protein có trong sữa bò.
Không dung nạp lactose: Xảy ra khi cơ thể bé thiếu enzyme lactase để tiêu hóa đường lactose trong sữa.
Hệ tiêu hóa non yếu: Trẻ sơ sinh có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện nên khó xử lý các thành phần nhân tạo trong sữa công thức.
Cách xử lý khi trẻ không hợp sữa bột
Ngưng sử dụng sữa đang dùng
Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường sau khi cho bé dùng sữa, cha mẹ nên ngưng loại sữa đó và theo dõi sức khỏe bé trong vài ngày. Trong thời gian này, cho bé tăng cường bú mẹ (nếu có thể) hoặc bổ sung dinh dưỡng qua các hình thức khác dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Đưa trẻ đi khám
Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng (sốt, tiêu chảy mất nước, nổi mẩn lan rộng…), cần đưa bé đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm dị ứng hoặc kiểm tra hệ tiêu hóa để tìm nguyên nhân cụ thể.
Chuyển sang loại sữa phù hợp hơn
Tùy theo nguyên nhân không hợp sữa, bác sĩ sẽ khuyến nghị một số loại sữa đặc biệt: Sữa không chứa lactose: Dành cho bé không dung nạp lactose; Sữa đạm thủy phân (hydrolyzed protein): Dễ tiêu hóa hơn, dùng cho bé có nguy cơ dị ứng; Sữa công thức từ đậu nành: Lựa chọn cho trẻ dị ứng với đạm sữa bò (cần cẩn trọng vì vẫn có nguy cơ dị ứng). Sữa chuyên biệt theo toa: Dành cho bé có vấn đề tiêu hóa hoặc dị ứng phức tạp.
Theo dõi và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng
Sau khi đổi sữa, cha mẹ cần quan sát phản ứng của bé trong ít nhất 1–2 tuần để đánh giá hiệu quả. Ngoài ra, nên bổ sung men vi sinh hoặc thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa theo hướng dẫn của chuyên gia.
Việc chọn đúng loại sữa phù hợp với thể trạng và nhu cầu phát triển của trẻ là yếu tố vô cùng quan trọng trong những năm đầu đời. Khi thấy các dấu hiệu trẻ không hợp sữa bột, cha mẹ không nên hoang mang mà cần xử lý theo hướng khoa học và tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa. Mỗi bé là một cá thể khác biệt, vì vậy điều quan trọng là tìm ra loại sữa phù hợp nhất, giúp bé hấp thu tốt và phát triển khỏe mạnh toàn diện.
