Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng hàng năm ở cánh đồng Đọi Sơn nằm dưới chân núi Đọi sừng sững và uy linh.
Tại cánh đồng Đọi Sơn nằm dưới chân núi Đọi sừng sững và uy linh, nơi còn lưu những dấu ấn buổi đầu cày ruộng tịch điền của vua Lê Đại Hành hơn một ngàn năm trước (mùa xuân năm 987)…
Đọi Sơn nằm trong quần thể danh thắng núi Đọi - sông Châu đã đi vào thi ca, nhạc họa. Ở đó có chùa Long Đọi Sơn - nơi tâm linh chốn Tổ - do vua Lý Thánh Tông và vương phi Ỷ Lan chủ trì xây dựng từ năm 1054.
Theo sử sách ghi lại, Lễ tịch điền đầu tiên được vua Lê Đại Hành tổ chức và đích thân vua xuống đồng cày ruộng vào đầu xuân năm Đinh Hợi, niên hiệu Thiên Phúc thứ 7 (năm 987).
Lần đầu vua cùng bá quan văn võ cày ruộng tịch điền ở Đọi Sơn và bắt được chum vàng, năm sau cày ở Bàn Hải bắt được chum bạc. Vì thế những thửa ruộng này còn được gọi là Kim Ngân Điền, người dân Hà Nam thì gọi là ruộng vàng, ruộng bạc.
Từ đó, hàng năm cứ vào đầu xuân các triều đại Lý, Trần, hậu Lê, Nguyễn nối tiếp nhau long trọng cử hành nghi lễ tịch điền, đích thân vua xuống đồng cày ruộng với các hình thức khác nhau để cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu...
Sau hàng trăm năm bị gián đoạn, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn - Hà Nam được khôi phục lần đầu vào mùng 7 tháng giêng năm Kỷ Sửu (năm 2009) nhằm tái hiện huyền tích vua Lê Đại Hành làm Lễ tịch điền, nhà vua xuống đồng cày ruộng ở chân núi Đọi từ hơn một ngàn năm trước.
Từ đó, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được tổ chức trang trọng vào mùng 7 tháng Giêng hàng năm”. Nghi lễ chính trong toàn bộ lễ hội là Lễ tịch điền.
Lễ tịch điền được phục dựng theo thứ tự: vua Lê Đại Hành (do vị bô lão của làng Đọi nhập thế, mặc Long bào, đeo mặt nạ) cày 3 sá đầu tiên, đại diện lãnh đạo Đảng, nhà nước cày 3 sá tiếp theo, lãnh đạo tỉnh Hà Nam cày 5 sá, lãnh đạo huyện Duy Tiên cày 7 sá, lãnh đạo xã Đọi Sơn và các bô lão cày 9 sá.
Những luống cày nâu tươi màu bật lên được các cô thôn nữ với giỏ hạt ngũ cốc đủ sắc màu gieo trên những luống cày hứa hẹn một năm mùa màng bội thu, no đủ.
Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được tổ chức từ mùng 5 đến mùng 7 tháng giêng. Đây lễ hội được UBND huyện Duy Tiên duy trì, tổ chức nhằm quảng bá với du khách trong và ngoài nước về những giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu, độc đáo của địa phương.
Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa tâm linh, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đậm đà bản sắc văn hóa của dân tộc. Năm 2017, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được cấp Bằng Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
