- Chứng tâm phiền đầu choáng váng mất ngủ: Do nhiệt quấy rối ở bên trong tâm dương quá cang thịnh, tâm phải làm việc nên mất ngủ. Triệu chứng: Ngủ hay mê thấy nhiều điều sợ hãi, hồi hộp làm đởm không yên, lưỡi đỏ ít rêu, mạch huyền sác. Điều trị: Thanh nhiệt trừ phiền trấn kinh an thần. Bài thuốc: An thần khước mộng thang gồm liên tử nhục 15g, dạ giao đằng 25g, long xỉ 15g, hổ phách 6g, cam thảo 6g, mạch môn 12g, hắc táo nhân 30g, trân châu mẫu 30g, đăng tâm 3g. Cách dùng: Long xỉ và trân châu sắc trước 30 phút, sau đó cho các vị thuốc khác vào sắc sau. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống sau khi ăn.
- Chứng âm hư, huyết hư mất ngủ kéo dài: Do âm hư, huyết hư không đủ để tâm hoạt động, hư nhiệt quấy rối bên trong mà sinh bệnh. Triệu chứng,: Hồi hộp không yên, hay nghi ngờ nhạy cảm, hay quên, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác. Điều trị: Tư âm bổ huyết, dưỡng tâm an thần. Bài thuốc: Bổ tâm an miên thang gồm sinh địa 20g, hắc táo nhân 50g, viễn chí (sao) 10g, đan sâm 20g, dạ giao đằng 30g, cam thảo 3g. Cách dùng: Ngày uống một thang sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
- Chứng tâm phiền tự ra mồ hôi, bốc hỏa, trằn trọc mất ngủ suốt đêm: Do huyết của tâm không đủ lại quá nóng, thủy hỏa không giao nhau, Đông y thường gọi “Chứng tâm thận bất giao”. Triệu chứng: Tâm phiền mất ngủ, tự ra mồ hôi, ra mồ hôi trộm, bốc hỏa, miệng lở loét, nước tiểu vàng. Điều trị: Dưỡng tâm bổ huyết thanh tâm hỏa để giao thông tâm thận. Bài thuốc: Truyền thất miên hiệu phương. Đan sâm 15g, mạch môn 10g, đương quy 10g, viễn chí 10g, chi tử 10g, hoàng liên 3g, thạch liên tử 10g, ngũ vị tử 15g, bạch thược 15g, phục thần 115g, hắc táo nhân 20g, nhục quế 6g. Ngày uống một thang, sắc 3 lần hòa chung hâm nóng, chia 3 lần uống trong ngày, uống trước khi ăn.
- Mất ngủ do âm dương không điều hòa, kinh lạc bế tắc: Triệu chứng là đêm ngủ không yên, ngực khó chịu, cổ họng nhiều đờm, bụng đầy ăn uống kém, rêu lưỡi nhớt, mạch huyền hoạt nhưng bộ thốn mạch đại. Điều trị: Hóa đờm khơi thông ủng tắc, điều hòa âm dương thông kinh lạc. Bài thuốc: Hòa trung phương gồm bán hạ 12g, chích cam thảo 10g, qua lâu bì 12g, trúc nhự 12g, ý dĩ nhân (sao) 25g, cao lương mễ (hạt cao lương) 60g, trần bì 12g, chỉ xác 10g, phục linh 12g, sinh khương 3 lát. Ngày uống một thang sắc 3 lần uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, uống liên tục 15 ngày, nghỉ 5 ngày uống tiếp 15 thang nữa bệnh sẽ hết.
TTND.BS cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam)
