Đậu xanh vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu thử chỉ khát, lợi thuỷ tiêu thũng thường được dùng nhiều trong mùa hè để chế biến các món ăn mát bổ như cháo đậu xanh, chè đậu xanh, bột đậu xanh... Cháo đậu xanh được dùng để chữa các chứng bệnh như cảm nắng, cảm nóng, phù thũng, các bệnh lý ngoài da do nhiệt độc như mụn nhọt, rôm sẩy, viêm da cấp tính, dị ứng do nhiệt... cao huyết áp, đau mắt đỏ, viêm đường tiết niệu, đái tháo đường... và giải độc khi ngộ độc thực phẩm, ngộ độc các hoá chất công nghiệp và một số kim loại nặng. Ngoài ra, đậu xanh còn tốt cho sức khỏe tim mạch, giúp ngăn ngừa ung thư, cholesterol máu cao, viêm gan mạn tính...
Theo y học hiện đại, đậu xanh có thành phần dinh dưỡng rất cao. Bên cạnh thành phần chính là protid, tinh bột, chất béo và chất xơ, đậu xanh chứa rất nhiều vitamin như vitamin E, B1, B2, B3, B6, C, tiền vitamin A, vitamin K, axit folic; và các khoáng chất gồm Ca, Mg, K, Na, Zn, Fe, Cu… Protein trong đậu xanh giúp làm giảm mức độ cholesterol trong máu, chất xơ hỗ trợ tiêu hóa. Đậu xanh là thức ăn hoàn hảo cho việc giảm cân vì chứa ít chất béo, giàu protein và chất xơ, giúp hạ thấp một mức độ cholesterol cao trong hệ thống máu.
Cháo đậu xanh lá sen: Đậu xanh 30g, hà diệp tươi (lá sen) 1/4 cái, gạo tẻ 100g. Đậu xanh loại bỏ tạp chất, rửa sạch, cho vào nồi nấu trước. Khi chín, cho gạo tẻ đã vo sạch và lá sen vào ninh nhừ thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Thanh nhiệt giải độc, tiêu thử, bồi bổ sức khoẻ, phòng chống béo phì, dùng rất tốt trong những ngày nóng bức, cơ thể mệt mỏi, đầu nặng, mắt hoa, trong ngực chộn rộn khó chịu...
Cháo đậu xanh kim ngân hoa: Đậu xanh 50g, kim ngân hoa 50g, cam thảo 10g, gạo tẻ 100g. Đậu xanh ngâm trước nửa ngày, kim ngân hoa và cam thảo sắc kỹ rồi bỏ bã lấy nước ninh với gạo và đậu xanh thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày, có thể cho thêm một chút đường phèn. Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, giải thử, dùng thích hợp cho những người bị mụn nhọt, lở ngứa, viêm loét, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ... trong những ngày hè nóng.
Canh đậu xanh + củ sen: Đậu xanh 15g, xương sống lợn 250g, ngẫu tiết (củ sen) 250g, đại táo 5 quả, gia vị vừa đủ. Có thể dùng thịt lợn nạc hoặc xương trâu bò để thay thế xương sống lợn. Xương sống lợn rửa sạch, chặt vụn; ngẫu tiết làm sạch, thái miếng; đại táo lấy cùi bỏ hạt; đậu xanh đãi sạch ngâm nước trong 30 phút. Cho tất cả nguyên liệu vào nồi, đổ nước vừa đủ, ninh kỹ trong 120 phút, khi được chế đủ gia vị, dùng làm canh ăn. Công dụng: Kiện tỳ bổ thận, ích khí dưỡng huyết, thanh nhiệt giải độc, dùng làm món canh bổ dưỡng trong mùa hè.
BS Khánh Hiển (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108)
