Theo Đông y, dành dành có vị đắng, tính hàn, không độc. Có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, lương huyết (sao đen), thanh nhiệt, trị nóng nẩy, bồn chồn do nhiệt chứng, vàng da do thấp nhiệt, mắt đỏ, họng đau, chảy máu cam, lở miệng, nước tiểu đỏ…
Trị chảy máu cam: Sơn chi tử, sao cháy đen, thổi vào mũi nhiều lần có hiệu quả.
Trị tiểu tiện không thông: Chi tử 14 quả, Tỏi (loại 1 tép) 1 củ, 1 chút muối. Giã nát, dán vào chỗ rốn và bọng đái. Một chốc sẽ thông ngay.
Trị đại tiện ra máu tươi: Chi tử nhân, sao cháy đen, uống 1 muỗng với nước.
Trị trong bụng đau xóc do lạnh và nóng xung đột nhau, ăn uống không được. Sơn chi tử, Xuyên ô đầu, 2 vị bằng nhau, tán bột, hồ với rượu làm viên to bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần uống 15 viên với nước gừng sống. Nếu đau ở bụng dưới thì uống với nước Hồi hương.
Trị đau nóng ở vùng dạ dày: Sơn chi tử lớn 7 – 9 trái, sao đen, sắc với 1 chén nước còn 7 phân, uống với nước gừng sống. Nếu không bớt thì dùng với 4g Huyền minh phấn thì đỡ ngay.
Trị mắt đỏ kèm táo bón: Sơn chi tử 7 trái, dùi lỗ, nướng chín, sắc với 1 thăng nước còn nửa thăng, bỏ bã, đồng thời cho vào 12g bột Đại hoàng, uống nóng.
Trị ăn vào nôn ra ngay: Dành dành 20 trái, sao qua, bỏ vỏ, sắc uống.
Trị mũi nổi hột thịt đỏ như mũi sư tử: Chi tử sao, tán bột, cùng với sáp vàng làm viên bằng viên đạn lớn. Mỗi lần dùng 1 viên, nhai nhỏ với nước trà, ngày 2 lần. Kiêng rượu, thức ăn chiên, xào.
Trị chó dại cắn Dành dành bì (đốt, tán bột), Thạch lưu hoàng, 2 vị bằng nhau, tán bột xức vào.
Trị phỏng do nhiệt. Dành dành, tán bột, trộn với lòng trắng trứng gà, phết lên chỗ đau.
Trị viêm gan vàng da cấp tính do thấp nhiệt, nóng nảy trong ngực, tiểu vàng, tiểu đỏ, vàng toàn thân. Dành dành 16g, Hoàng bá 12g, Cam thảo 4g, sắc uống.
BS Lệ Quyên (Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng thuốc dân tộc)
