Cáy rất giàu protid, lipid, Ca, P, Fe, vitamin B1- B2- PP- B6… Theo Đông y, cáy gần giống con cua, có vị mặn, mùi tanh, tính hàn, hơi độc, tác dụng bổ khí huyết, liền gân xương, thông huyết mạch, trừ nhiệt tà, sang thương huyết ứ. Cáy có ưu điểm hơn các loại cua đồng là không gây dị ứng cho những ai mẫn cảm với hải sản. Người mẹ mang thai hoặc đang nuôi con bú có thể ăn cáy, bổ sung lượng lớn canxi tự nhiên mà không lo dị ứng hải sản. Canh cáy nấu để nguội không có vị tanh như canh cua nhưng canh cáy có vị nồng tự nhiên rất dễ nhận biết.
Cáy được chế biến tương tự như cua. Mùa hè nấu canh cáy với mồng tơi, rau đay, mướp là món ăn phổ thông, giúp giải nhiệt tốt, bổ sung các khoáng chất tự nhiên cần thiết cho cơ thể.
Cáy rang muối là món ăn ngon. Nguyên liệu chế biến gồm thịt cáy làm sạch (giống cua), chanh, hành, tỏi, xả, ớt và các gia vị. Chiên qua thịt cáy làm sạch, đã bỏ mai trong chảo ngập dầu vàng rụm rồi vớt ra thấm dầu. Trộn đường với muối với tỷ lệ 2:1 sau đó phi tỏi thơm rồi cho cáy vào đảo khoảng 2 phút thì cho muối, đường, ớt vào đảo cùng cho khô, cho muối bám vào thịt cáy. Cho thêm xả đảo khoảng 5 phút thì vớt ra đĩa trộn cùng hành, răm. Món này ăn kèm cơm nóng vừa ngon miệng, vừa tốt cho sức khỏe bởi thịt cáy rất giàu protid và canxi.
Cũng vì giàu canxi mà những người gãy xương lâu lành, trẻ còi cọc còn được khuyên ăn món lẩu cáy xương heo. Nguyên liệu gồm thịt cáy, xương lợn, tôm sú, rau muống, giá đậu, hoa lý, rau đắng, nấm hương, nấm rơm, cà chua, hành ngò gia vị vừa đủ nấu lẩu ăn.
Người hay ho khan, ho tức ngực lấy cáy nấu canh ngó khoai gồm thịt cáy, ngó khoai, rau dền cơm, rau đay, gia vị vừa đủ nấu canh ăn. Món ăn giúp thanh nhiệt, dưỡng âm, thông phế. Nếu bị cảm nắng, cảm nóng, đau đầu, nấu canh cáy với dưa hồng non, thêm hành ngò, gia vị vừa đủ ăn. Món canh này giúp bổ huyết, giải nhiệt rất tốt. Người bị táo bón, trĩ có thể ăn mắm cáy chấm rau lang. Thịt cáy làm mắm, rau lang tươi, gia vị tỏi, luộc rau chấm mắm cáy ăn. Hoặc thịt cáy tươi nấu canh rau lang, món ăn giúp nhuận tràng, thông tiện rất tốt.
Lương y Nguyễn Văn Sáu (Trung tâm Y tế Bà Rịa)
