Ảnh minh họa.
Thực ra nguyên tắc bồi bổ là “hư tắc bổ chi” nghĩa là hư đâu bổ đấy. Những người cần chăm sóc và bồi bổ vào mùa xuân thường là đối tượng mắc các bệnh mãn tính, cơ thể suy nhược, người già yếu, trung niên có hiện tượng suy lão sớm như hay quên, tinh lực kém, răng rụng…hay bị cảm cúm tái phát, có tiền sử hen suyễn vào mùa xuân hiện chưa phát, hoặc những người hễ cứ đến mùa hè là dễ bị sốt kéo dài, sốt nhẹ…
Nhìn chung việc bồi bổ trong mùa xuân cần chọn lựa các thức ăn bình bổ như kiều mạch, Mễ nhân, đậu các loại, quýt, táo, vừng, hạnh đào… và thanh bổ được chọn cho những người bị âm hư, dương hư, khí hư, huyết hư vì loại thức ăn thanh bổ là những thức ăn có tính mát như lê, ngó sen, bách hợp, ba ba, vịt già… Còn những người âm hư nóng trong khi được bồi bổ bằng những thức này sẽ có thể hạ hỏa và giải trừ được cảm giác sợ nóng.
Ngoài ra, còn có thể dùng một số loại thảo dược để bồi bổ nhằm nâng cao khả năng kháng bệnh như Hoàng kỳ, Bạch truật, Phòng phong, Đảng sâm, Phục linh… sắc uống hoặc chế biến thành món ăn thuốc để sử dụng.
Mùa xuân gió xuân êm dịu, ấm áp nên con người cũng hoạt động nhiều. Vì vậy trong Đông y đã chú ý đặc điểm của mùa xuân để chọn các thức bổ và thuốc bổ để phù trợ chính khí, bổ ích nguyên khí mà Nhân sâm là vị đầu bảng.
Thật vậy, trong “Bản thảo kinh” có ghi: “Nhân sâm bổ ngũ tạng, an thần, trừ tà khí”. Tuy nhiên có thể sử dụng cả Hồng sâm, sâm sống phơi khô…
Uống Nhân sâm phương pháp đơn giản: mỗi lần 5g, thái nhỏ cho vào bát sứ nhỏ, đổ nước vào nửa bát và chút đường đem hấp cách thủy, sau ăn cả nước lẫn cái, mỗi ngày 1 lần vào buổi sáng sớm. Cũng có thể thái lát sẵn Nhân sâm, mỗi lần uống 4 lát, ngày 2 lần; hoặc cho vào miệng ngậm mềm nhai nuốt.
Nếu không có nhân sâm có thể thay Đảng sâm, Thái tử sâm, Hoàng kỳ, Hồng táo, Hoài sơn… Khi dùng nên lấy từng vị một hầm với thịt nạc. Hoặc dùng Đảng sâm hay Thái tử sâm 15g, Hoàng kỳ 15g Hồng táo 10g, sắc lấy nước uống ngày 1 lần hoặc mỗi tuần sắc uống 2 – 3 lần.
Kết hợp ăn một số loại thịt như trứng gà, sữa bò, sữa đậu nành, sữa ong chúa, mật ong…Đặc biệt, với một số người tuy bình thường nhưng có biểu hiện mệt mỏi, thở dốc nên dùng Đảng sâm 20g, Hoàng kỳ 20g, thịt gà 250g, Hồng táo 5 quả, Gừng tươi 3 lát cho nước vừa đủ hấp cách thủy chín, nêm gia vị vừa miệng, ăn cái uống nước canh, cứ sau 3 – 5 ngày lại ăn 1 lần.
BS Hoàng Xuân Đại (Chuyên viên cao cấp Bộ Y tế)
