Không cần phân loại rác đầu nguồn
Từ 100 tấn rác sinh hoạt sản xuất được gần 40 tấn phân hữu cơ vi sinh bón cây trồng. Các chai, lọ, nilon trong rác cũng được tái chế. Nguyên là giảng viên Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia TP.HCM chuyên ngành hóa học, vi sinh học, GS Trần Kim Quy đã dành gần 20 năm nghiên cứu tìm ra những vi sinh vật có ích để xử lý rác và xây dựng quy trình sản xuất phân vi sinh.
Năm 2012, GS Quy đã tìm ra vi sinh vật giúp phân hủy rác và xây dựng quy trình tạo phân bón dinh dưỡng cho cây trồng, được các hội đồng khoa học nghiệm thu. Điều đặc biệt là rác không cần được phân loại từ đầu nguồn. Theo quy trình này, khi rác tập kết về cơ sở sản xuất được phun vi sinh vật khử mùi và sau đó cho chạy trên băng tải. Sẽ có hai người ngồi đầu băng tải nhặt những chai lọ, lon. Tiếp đến sẽ có hai người chuyên lấy các chất dẻo là nilon để tái chế nhựa sản xuất mặt bàn composite. Những chất trơ được sử dụng làm gạch block không nung lát đường. Rác hữu cơ sẽ được phun các chế phẩm có chứa vi sinh vật, phân giải sinh học để làm phân vi sinh.
GS Quy chia sẻ, có ba vi sinh vật được sử dụng để phân hủy trong quy trình xử lý. Một loại chuyên khử mùi rác ( lấy trong sữa chua); một loại lấy ở đất đen dưới đáy hồ ở độ sâu 15cm. Một loại có chức năng cố định đạm lấy ở nốt sần trong rễ cây rau cải. Phải làm sao để rác phân hủy càng nhanh càng tốt. Vì thế ông đã cấy vi sinh vật để một loại ăn từ trong ra, một loại ăn từ ngoài vào, một loại ăn khi nhiệt độ rác ủ lên đến 50 độ C. Khi rác sau phân loại đưa vào hầm ủ và phun chế phẩm vi sinh, khoảng 20 - 25 ngày toàn bộ rác hữu cơ sẽ bị phân hủy và tạo thành phân vi sinh cung cấp dưỡng chất cho cây trồng.
100 tấn rác được 40 tấn phân
Qua các dự án sản xuất thử nghiệm GS Quy phối hợp thực hiện ở Nhà máy xử lý rác Thụy Phương (Thừa Thiên - Huế) cho thấy, cộng tất cả các khâu từ phân loại đến xử lý một tấn rác hết 800.000 đồng. Cứ 100 tấn rác thải sẽ sản xuất được 38 - 40 tấn phân vi sinh. Mỗi tấn được bán với giá 2,5 triệu đồng (rẻ bằng một nửa so với giá phân vi sinh đang bán trên thị trường). Giá này giúp cho nhiều người dân mua được phân tốt để dùng và người đầu tư vẫn thu lợi nhuận.
Giải pháp của ông đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng Bảo hộ độc quyền từ năm 2016. Ông cho biết, với mô hình 100 tấn/ngày, đủ cho một huyện xử lý rác thải. Sau này mỗi huyện có một khu xử lý như vậy sẽ rất có lợi về môi trường, người dân được tiếp cận với phân vi sinh giá rẻ (2.500 đồng/kg). Các loại phân đang bán trên thị trường tỉ lệ hữu cơ thấp nhưng đang bán giá từ 5.000 đến 10.000 đồng/kg. Phân vi sinh do GS Quy tạo ra giá rẻ và có tỷ lệ vi sinh cao, tác dụng tốt cho cây trồng và tạo mùn cho đất.
Các vi sinh vật cũng được nghiên cứu, phân lập và phát triển, đưa vào chất mang (than bùn dạng bột) để sử dụng dần. Xử lý một tấn rác chỉ cần một kg chất có chứa các vi sinh vật (50.000 đồng). So với giá thành xử lý rác thải thì số tiền này rất có ý nghĩa, bảo vệ môi trường bền vững. Năm 2008 có doanh nghiệp trả một tỷ đồng để chuyển giao công nghệ nhưng ông từ chối vì muốn tự đầu tư để xây dựng mô hình, sau đó nhân rộng được cho nhiều nơi.
