Tiền mất tật nặng hơn
Khoa Phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Việt Đức tiếp nhận rất nhiều bệnh nhân vào viện trong tình trạng biến chứng nặng sau một thời gian dài điều trị ở các “thầy lang”, bác sĩ tư không đúng chuyên môn. Một bệnh nhân ở Quảng Ninh bị đau lưng, nghe hàng xóm mách đi tiêm thuốc trực tiếp vào lưng. Sau tiêm xuất hiện tê buốt dọc từ mông xuống chân rồi không đi lại được, chân bên tổn thương ngày càng yếu. Sau thời gian chạy chữa mấy nơi không cải thiện mới lên Hà Nội. Vậy nhưng hồ sơ bệnh án chỉ có duy nhất phim xquang lưng.
Một nam thanh niên khác thì đau cứng vai gáy nên vào 1 trung tâm nắn bóp “gia truyền” ở Lạng Sơn. Sau vài động tác mạnh và đột ngột, tứ chi của anh như bị điện giật, tê bì và yếu đi rất nhanh. Bệnh nhân được chuyển cấp cứu xuống Việt Đức. Qua chụp chiếu cho thấy bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ cấp tính chèn ép mạnh vào tuỷ và rễ thần kinh, gây yếu tứ chi. Bệnh nhân được phẫu thuật lấy thoát vị, giải phóng chèn ép thần kinh rồi tập phục hồi chức năng. May mắn cho anh, sau mấy tháng trời tập luyện, tay chân anh đã gần như trở lại vận động bình thường.
Đối với bệnh lý cột sống, nếu không có phim chụp cộng hưởng từ (kết hợp với phim xquang) thì gần như sẽ rất khó biết được bệnh nhân đang bị tổn thương gì, dù BS có “siêu” đến đâu. Tuy vậy hiện nay, với nhiều địa chỉ chữa bệnh, bệnh nhân vẫn được điều trị, tiêm chọc, nắn bóp mà không cần phim ảnh chụp chiếu. Chữa bệnh “mò” như vậy rất nguy hiểm cho bệnh nhân. Chưa kể, nhiều bệnh nhân nghe ai đó mách bảo tự mua thuốc về uống, đắp ngoài da, hoặc tiêm trực tiếp vào các khớp. Hậu quả là khi đến gặp bác sĩ, bệnh nhân “tàn tạ” quá mức cho phép: lông tơ mọc khắp mặt do tác dụng phụ của thuốc, râu ria ở nữ giới, da xạm đen, xuất huyết dưới da, phù mặt hoặc toàn thân, xét nghiệm men gan tăng cao, suy thận các mức độ, xương loãng nặng… Khi đã biến chứng ở giai đoạn đó, việc điều trị rất khó khăn và kém hiệu quả dù bác sĩ có tài giỏi đến đâu. Vì vậy, mọi người cần trang bị những kiến thức cơ bản về nhóm bệnh lý “cơ xương khớp-cột sống” để không “tiền mất tật mang”.
Hiểu đúng, điều trị đúng
Khi có hiện tượng đau nhức các khớp, đau nhức toàn thân về đêm, sưng đau các khớp… việc đầu tiên cần thực hiện đó là khám tại các trung tâm chính thống chuyên về xương khớp-cột sống. Qua thăm khám, chụp phim Xquang, đo loãng xương, siêu âm, xét nghiệm máu, thậm chí chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ… các bác sĩ mới có thể đưa ra chẩn đoán bệnh cụ thể và chính xác, rồi lên phác đồ điều trị - theo dõi.
Việc tiêm thuốc vào khớp cần hết sức cân nhắc và tìm hiểu kỹ vì nguy cơ của việc tiêm thuốc vào khớp chính là nhiễm khuẩn ổ khớp (mũi tiêm đưa vi khuẩn từ ngoài vào khớp), chảy máu nội khớp, thoái hoá khớp nhanh hơn, loãng xương, tiêm không vào khớp mà vào tổ chức lân cận, tiêm vào mạch máu thần kinh... Một số thuốc khi tiêm trực tiếp vào khớp bệnh nhân sẽ thấy dễ chịu ngay nhưng sau vài tháng quay lại, khớp bị tổn thương nặng hơn và bệnh nhân cũng đau hơn. Vậy nên cần hạn chế đến mức tối đa việc lạm dụng tiêm thuốc vào khớp, và nếu có chỉ định tiêm, cần biết rõ mình bị bệnh gì, tiêm thuốc gì, tác dụng và tác dụng phụ của thuốc. Ngoài ra, chỉ nên tiêm ở những trung tâm uy tín, thực hiện bởi BS chuyên khoa sâu và trong môi trường hạn chế nhiễm khuẩn tối đa (phòng tiêm chuyên biệt, sát khuẩn và bọc phủ vị trí tiêm, êkip thực hiện tiêm thuốc cần đeo mũ, đeo khẩu trang và đi găng vô khuẩn…).
Với những chấn thương khớp (gối, cổ chân, cổ tay..) do tai nạn giao thông, tai nạn thể thao như đá bóng, chạy, bóng rổ… ngay sau thời điểm xảy ra tai nạn, việc bất động là điêu ưu tiên hàng đầu. Sử dụng các dụng cụ nẹp gối, khuỷ, cổ tay, cổ chân... bán sẵn tại các cửa hàng để cố định bất động chấn thương. Trong vòng 24h sau tai nạn, dùng đá bọc trong túi vải chườm mát vùng chấn thương giúp giảm đau, chống viêm, chống phù nề. Nếu đau quá có thể dùng thêm thuốc giảm đau thông thường và thuốc giãn cơ, chống sưng. Sau đó nên đi khám để được tư vấn điều trị đúng.
Tại BV Việt Đức, mỗi ngày có hơn 100 bệnh nhân bị các bệnh lý liên quan đến cột sống vào đăng ký khám, trong đó có khoảng 10% bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật. Điều đó nói lên rằng, với bệnh cột sống có đến tầm 90% các trường hợp chúng ta có thể điều trị bảo tồn không mổ. Nội dung điều trị bảo tồn gồm uống thuốc, nghỉ ngơi, châm cứu, kéo giãn, tập phục hồi chức năng… Tuy nhiên, với những bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật thì có nghĩa rằng, những giải pháp điều trị kia sẽ ít hiệu quả hoặc đã quá chỉ định, nếu tiếp tục điều trị bảo tồn sẽ chỉ mất thời gian, tốn tiền bạc, hại người do thuốc men…Vì vậy, khi đã có chỉ định phẫu thuật thay khớp, bệnh nhân nên ra quyết định.
BS Trần Quốc Khánh (Khoa phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Việt Đức)
