Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) vừa công bố Báo cáo các loài cá bị lãng quên cho thấy sự đa dạng độc đáo của các loài cá nước ngọt, với tổng số 18.075 loài – chiếm hơn nửa số loài cá và 1/4 số loài động vật có xương sống trên Trái Đất. Chỉ riêng sông Mekong đã có 1.148 loài và có tới 4 trong tổng số 10 loài cá nước ngọt khổng lồ. Sự trù phú của các loài cá là điều thiết yếu đối với sự khoẻ mạnh của các con sông, hồ và các vùng đất ngập nước – hỗ trợ các xã hội và nền kinh tế trên toàn cầu.
Suy giảm đa dạng sinh học nước ngọt đang xảy ra với tốc độ nhanh gấp 2 lần so với suy giảm đa dạng sinh học biển và rừng. Đã có 80 loài cá nước ngọt được liệt vào danh sách “Tuyệt chủng” trong sách Đỏ của IUCN, chỉ riêng trong 2020 đã có 16 loài. Ca tra dầu và cá hô khổng lồ sông Mekong – hai loài cá biểu trưng của con sông – cũng đang bị đe doạ nghiêm trọng. Trong khi đó, quần thể các loài cá nước ngọt di cư đã suy giảm 76% kể từ năm 1970 và các loài cá lớn suy giảm 94%.
Báo cáo nhấn mạnh những mối đe doạ tàn khốc mà các hệ sinh thái nước ngọt – ngôi nhà các loài cá - đang phải đối mặt bao gồm phá huỷ sinh cảnh, xây dựng đập thuỷ điện trên các dòng chảy của sông, khai thác nước quá mức cho tưới tiêu, và ô nhiễm do công nghiệp và nông nghiệp gây ra. Thêm vào đó, cá nước ngọt cũng bị đe doạ bởi khai thác quá mức và mang tính huỷ diệt, sự xâm lấn của các loài ngoại sinh và tác động của biến đổi khí hậu cũng như khai thác cát không bền vững.
“Tại Việt Nam, điều chúng ta cần bây giờ là công nhận giá trị của thủy sản nước ngọt và đánh bắt thủy sản nước ngọt, để Chính phủ cam kết thực hiện các mục tiêu và giải pháp mới, cũng như ưu tiên những hệ sinh thái nước ngọt cần được bảo vệ và phục hồi. Ngoài ra, cần thiết có sự hợp tác và đổi mới thông qua các hoạt động chung liên quan đến Chính phủ, doanh nghiệp, nhà đầu tư, các tổ chức xã hội dân sự và cộng đồng”, ông Stuart Orr, Quản lý Chương trình Nước ngọt của WWF Quốc tế kiến nghị.
